Binh Nguyen

30

Rồi cũng đến lúc tôi ba mươi. Nghe thật lạ lùng, cảm giác tôi chưa sẵn sàng gì cho cột mốc “tam thập…” này, chỉ đơn giản là rong chơi và chẳng để ý nhiều lắm đến mọi sự như người ta vẫn thường ở vào cái tuổi ấy. Về sự lạ lùng, sẽ nói ở phía dưới; và dù sao cũng đến cái giai đoạn quan trọng đặc biệt – một giai đoạn gì đó mà tôi lờ mờ nhận ra có ý nghĩa như một bước đệm giữa hai thứ, hai nửa cuộc đời có lẽ không giống nhau lắm, nếu không muốn nói là hoàn toàn khác biệt: Giai đoạn trước và sau ba mươi; vì lẽ đó, có lẽ, tôi muốn kể chuyện đời tôi. Dẫu có ý nghĩa hay không. Những nhìn lại bao giờ cũng thật là quan trọng, nhưng chúng còn có ý nghĩa lớn hơn, cho một thứ khác, sự hướng tới.

Tất cả bắt đầu từ một mùa hè.

***

Đó là một mùa hè vô cùng nóng bỏng, cái nắng nóng cục cằn chỉ luôn muốn lấn át và kéo tuột người ta xuống một cách thảm hại. Về sau tổng kết cuộc đời mình, tôi sẽ sớm nhận ra nhìn chung không có gì tốt đẹp đến từ mùa hè, tôi thích mùa đông hơn; tôi thực sự là con người của mùa đông, đã có những lúc tôi nghĩ mùa thu phù hợp với mình nhưng nhanh chóng đi đến kết luận là cái thứ mùa lửng lơ sẽ dần biến mất vĩnh viễn ấy (và cả mùa xuân nữa) chỉ độc là một sự bạc nhược của thời tiết; chỉ có mùa đông, hoặc mùa hè, với sự tột cùng của nó, cùng sự cố chấp cũng của chính nó, mới thực sự là mùa; tôi tuyệt đối là con người của những gì lên đến cực điểm, cũng như tuyệt đối không phải của những gì lửng lơ ở giữa.

Mùa hè đó, tôi mệt nhọc hết hơi sau một set squat nặng gắng sức, cảm nhận rõ ràng chấn thương ở lưng nghiêm trọng hơn mình tưởng. Một chấn thương gì đó đau buốt khiến việc đứng thẳng trở nên khó khăn vô cùng. Ngồi bệt xuống tấm thảm của phòng tập, tôi có chừng hai phút rưỡi nghỉ ngơi cho một hiệp tiếp theo nhưng không chắc có thể tiếp tục được nữa. Cửa sổ lấp lánh nắng, chiếu xiên vào khoảng không trước mặt tôi một màu vàng rất mới. Tôi mệt mỏi ngồi đó với tất cả sự trống rỗng của mình. Murakami nói tôi chạy để đạt được sự rỗng không. Điều này thật đúng. Thể thao có cái quyền lực vô biên dễ khiến tâm trí trở nên khoáng đạt. Đối với thể hình thì điều này còn đúng hơn; trong lúc đương đầu với sức ép của sắt thép đè nặng lên cơ thể, con người không thể nghĩ đến được điều gì khác ngoài việc tập trung cao độ. Cứ lúc nào cần sự rỗng không tôi lại đi đến phòng tập. Đôi lúc, điều duy nhất đáng kể đó là không phải suy nghĩ gì.

Đó là chấn thương nghiêm trọng thứ hai kể từ khi tôi biết đến thể hình. Lần đầu tiên là chấn thương ở vai sau; đợt đó tôi đã quá chủ quan, tôi còn nhớ rất rõ đó là hôm thực sự đầu tiên tôi bước đến phòng tập bên ngoài (thay vì chỉ sắm đồ và tập ở nhà); vốn quen với thanh đòn hàng phủi ở nhà chỉ 5 kg và không biết trọng lượng thanh đòn ở phòng tập đến 20 kg, tôi thản nhiên lắp khối lượng tạ tương tự vẫn tập và nghe đau buốt bên vai trái khi nhấc lên, và cả thanh tạ gần bảy mươi cân đổ xuống ngực. Mọi người xung quanh vội chạy đến đỡ thanh tạ hộ tôi, tôi choáng váng đứng dậy, vẫn cố tỏ ra bình thản nhưng sự thực là hai tháng sau đó tôi gần như không thể giơ tay cao quá đầu.

Nhưng chấn thương ở lưng này mới thật sự nghiêm trọng. Tôi đã may mắn không bị thoát vị đĩa đệm, coi như chấm dứt sự nghiệp tập tành mới nở, nhưng vết đau vẫn sẵn sàng gào lên bất kể lúc nào để nhắc nhớ về sự có mặt của nó, kể cả khi ngủ, như khẳng định ngôi vị mà nó chiếm đoạt được. Dẫu gì đi nữa, với cái mùa hè đó, mùa hè bắt đầu của tuổi 29, tôi vẫn là kẻ thua cuộc. Tôi còn nhớ rất rõ, mọi sự khởi đầu, khởi đầu nào cũng đi kèm kết thúc, vào cái tháng thật là buồn thảm, tháng 7.

Khoảng thời gian đó, sau những đợt đi quá nhiều, tự nhiên tôi nhận ra hôn nhân của mình tan vỡ. Đến một ngày tôi, chắc chắn là cả nàng, nhận thấy mọi việc không ổn, theo một cách thức nào đó rất khó gọi tên. Tôi không còn nhận ra người vẫn hay gần mình, như thể nàng đã biến thành một ai đó khác; không còn biết, hay hiểu, chút nào về những điều nàng đang nghĩ nữa; nhưng ngay cả điều này tôi cũng không dám chắc lắm, có thể chính tôi đã trở thành một người khác mà tôi không nhận ra. Tôi có cuộc chiến của tôi, về phía nàng, rất có thể, cũng đang vùng vẫy đương đầu với cuộc chiến của nàng; hai cuộc chiến đó có thể là về cùng một thứ nhưng mỗi người lại đối diện một cách độc lập. Rất có thể là như vậy. Hoặc cuộc chiến của nàng chẳng liên quan gì đến tôi, là một cuộc chiến khác mà tôi thậm chí không có hiện diện trong đó. Có lẽ từ lâu rồi nàng đã quen đương đầu với các cuộc chiến mà không có tôi, thành thật mà nói. Tôi vẫn luôn muốn san sẻ, nhưng về phần mình, chính tôi cũng đã quen với việc đương đầu một mình, bởi vì tôi không muốn ai đó phải lo lắng cho tôi cả. Tôi nhớ nàng từng hỏi tôi rằng tôi cần ở nàng cái gì. Ở bên anh, tôi trả lời. Để làm gì? Chỉ cần ở cạnh anh thôi. Nhưng thế thì có ý nghĩa gì chứ?! Anh chỉ cần một người để tối về ôm đi ngủ, để anh có cảm giác an toàn, chỉ vậy thôi, như thế thì là ai cũng được, đúng không? Không phải như vậy, tôi yếu ớt trả lời, nhưng chính mình cũng không thực sự tin tưởng lắm. Những khó khăn vấp váp ở ngoài kia, tôi có thể chịu được, ích gì đâu khi trút nó lên đầu người khác chứ. Nhưng có thể tôi đã lầm. Có lẽ nàng đã từng muốn san sẻ với tôi nhiều hơn thế. Nhưng tôi đã không hiểu. Cũng như không hiểu nàng cần được san sẻ những gì. Có lẽ. Tôi chợt nhớ đến một (hoặc vài) lần, nàng vừa thút thít khóc vừa hỏi anh có cần em không? Em có cảm giác anh chẳng cần ai. Những câu hỏi mệt mỏi ấy luôn làm tôi cảm thấy chân mình không chạm đất và toàn thân lơ lửng, còn bầu không khí xung quanh bỗng mờ mịt cả đi như ảo ảnh. Một bầu không khí nặng nề đặc quánh thít chặt lại các suy nghĩ. Tôi nhớ đến một nhân vật của Murakami, hầu như cả cuộc đời chỉ toàn huỷ hoại các cô gái. Có một quãng nào đó ở thời sinh viên, cô gái mà gã yêu lần đầu tiên nói với gã đôi khi em thấy rất cô đơn khi ở bên cạnh anh. Về sau gã bỏ cô gái lại để đến một thành phố khác, mãi dằn vặt với suy nghĩ không thể làm ai hạnh phúc. Thở dài. Đôi khi tôi cũng tự hỏi mình điều tương tự, rằng tôi thực sự có thể làm ai đó hạnh phúc hay không. Hôn nhân, dường như là một cánh cửa hai mặt, mà người ta bước vào là những người rất quen nhau và bước ra là những người hoàn toàn xa lạ.

Tôi không nhận ra được nhiều thứ khi nó đang diễn ra, nhưng có một điều chắc chắn là đột nhiên mọi thứ rơi tuột khỏi tay rất khó kiểm soát. Khi lờ mờ nhận ra thì những gì quen thuộc đã xa tít tắp rồi. Tôi không có nhiều cơ hội để kéo lại. Tôi cũng không thể kéo lại chính tôi. Tôi ở rất xa, và cả nàng.

Murakami có những kịch tính thuộc hàng điển hình cho những sự đổ vỡ thường thấy ở hôn nhân hiện đại, mang rất nhiều ám ảnh của những sự biến mất. Biên niên ký chim vặn dây cót có một mở đầu thật lạ lùng, bỗng một buổi sáng gã nhân vật chính không thấy vợ mình đâu nữa. Giống hệt như người vợ trong Gone Girl. Chỉ đơn giản là biến mất, bỏ đi, mở đầu cho các cuộc phiêu lưu đi qua các mảng tối tuyệt vọng, để dần hé mở ra nhiều điều. Hình như trong suốt cả câu chuyện, gã chưa từng thực sự gặp lại vợ mình, hoặc chỉ là chạy theo cái bóng.

Trong một tiểu thuyết khác, còn lạ lùng hơn, mở đầu bằng bản tin cáo phó của một cô gái, hoá ra lại là người yêu cũ của gã nhân vật chính, đưa gã trở lại ký ức phóng túng vụng dại của tám năm trước với cô nàng đã chết. Đêm đó gã đi uống say và khi trở về, đột nhiên thấy một cô gái khác trong nhà mình; trong cơn chập chờn của ký ức trộn lẫn với rượu, gã nhận ra đó là người vợ đang ly thân. Gã kể cho nàng vừa đi dự đám tang của một “người quen cũ”. Đó là môt cô gái, gã kể. Vì cô gái đó mà anh đi uống say à? Nàng hỏi. Không, không phải thế. Gã trả lời. Kể cả có phải thì cũng chỉ đến một, hai cốc đầu. Một đoạn mở đầu rất Murakami dường như báo trước là gã sẽ còn gặp các rắc rối thảm khốc với nhiều phụ nữ. Thực tế về sau đúng như vậy. Cô gái có đôi tai đẹp, một nhân vật rất chính nhưng về sau cũng biến mất, không phải là người kỳ quặc duy nhất mà gã nhân vật chính của Cuộc săn cừu hoang dính líu vào trong toàn bộ cuộc phiêu lưu của mình. Đó không phải cuộc đi săn một con cừu mà chính là hành trình tìm lại hạnh phúc. Đó thực sự là một gã đàn ông đánh mất tất cả.

Nhưng trước khi đến được đến đó, nhân vật tôi của Cuộc săn cừu hoang cũng chấm dứt cuộc hôn nhân bốn năm mà không có con của mình. Đó là một ngày cuối tháng bảy của cái năm gã bước sang tuổi ba mươi. Tôi cười như điên nhưng đồng thời cũng méo xệch miệng, văn chương đôi khi cũng có thể tạo ra những định mệnh trớ trêu đấy nhỉ; từ khi cầm quyển sách này lên tôi đã biết là nó dành cho mình. Đây không phải là lần duy nhất tôi gặp chuyện này; trong giai đoạn đầu không mấy dễ dàng của hôn nhân tôi cũng tìm được sự khích lệ rất lớn từ Phía nam biên giới, phía Tây mặt trời, cuốn tiểu thuyết dạy cho tôi rằng đàn ông có thể huỷ hoại và làm tổn thương một người đến thế nào, có thể lầm đường lạc lối ra sao, mà chỉ có sự bao dung của một người đàn bà có thể cứu chữa những sai sót ấy. Đấy là cuốn tiểu thuyết dành cho những kẻ chưa biết mình thuộc về đâu tìm được nơi mình thực sự thuộc về.

Mâu thuẫn tình cảm trong truyện của Murakami không mang màu sắc xung đột và cao trào nhưng đều là những đổ vỡ từ trong nền tảng, đổ vỡ từ rất lâu mà không biết và đến một ngày chỉ đơn giản là chúng vỡ vụn ra không cứu chữa được nữa. Con người, dù sao đi nữa thì cũng thật chông chênh. Có những điều mãi sau này nhắc lại vẫn thật là đau lòng.

Nhưng dẫu có đau lòng cách mấy, hoàn toàn trong tôi không nuôi một chút hận thù nào. Tôi không bao giờ nuôi hận thù cho các mối tình; ngược lại, tôi thật sự biết ơn các mối tình đã từng đến với mình. Về phương diện này, tôi tìm thấy sự đồng cảm tuyệt đối ở Trầm Tử Thiêng. Mang ơn em trao tình một lần, là kỷ niệm dù không đầm ấm. Bài hát đó, cất lên trong tâm trạng nào thì cũng thật là cứu rỗi. Những mối tình, kể cả chúng có dìm ta xuống thật thấp, hoặc nâng ta lên rất cao, thì nhìn chung đều làm được một việc là dẫn lối cho ta bước tiếp. Cuộc đời nếu đứng yên, hoặc thậm chí là tụt lại đằng sau, thì thật thảm hại. Có những người càng đi chỉ càng thấy tụt lùi, đến lúc tuột hẳn xuống hố sâu thăm thẳm của cuộc đời không sao trồi lên nổi. Murakami theo tôi là nhà văn không bao giờ giả dối khi nói về các mối tình, đôi khi ở phương diện rất cao của nó: Sự không lời. Trong Rừng Nauy, Hatsumi có một tình yêu đặc biệt dành cho kẻ không cứu chữa được là Nagasawa; nhưng có lẽ chính vì nhìn thấy ở hắn sự không cứu rỗi được nữa mà nàng dành một tình yêu lớn đến thế và vô ngôn đến thế, bởi đơn giản là nàng biết con người này sớm muộn cũng sẽ đánh mất tất cả; trong tất cả sự thảm bại của hắn, nếu còn có thể vớt vát, đó chính là hắn đã có nàng. Phụ nữ yêu đàn ông có thể đến từ ý thức tự thân về vai trò của họ. Phụ nữ làm đàn ông lớn lên, hay nói cách khác, phụ nữ làm đàn ông thực sự là đàn ông. Đàn ông lớn lên chủ yếu qua các lần huỷ hoại người đàn bà của mình, qua đó huỷ hoại chính mình. Không có cách nào làm người đàn ông lớn lên hơn thế. Cho đến khi đàn ông học được cách yêu ai đó, hoặc lớn hơn một chút, là giữ được ai đó, họ miễn cưỡng có thể tạm gọi là. Nagasawa coi như kết thúc cuộc đời mình kể từ khi Hatsumi bỏ đi.

Đàn ông không biết được rằng có một người phụ nữ hoàn toàn dành cho mình là họ có cả thế giới. Nhưng họ còn không biết một điều là sự toàn tâm toàn ý ấy chỉ có một lần. Hajime sẽ không thể có Yukiko như đã từng có nàng (Phía nam biên giới, phía tây mặt trời).

Tôi không nuôi chút hận thù nào, nhưng rồi cũng tự tha thứ cho mình (nhưng vẫn nhớ) sau những lần huỷ hoại một người phụ nữ. Điều quan trọng là phải bước tiếp. Bước tiếp đi mãi. Như những gì họ đã dạy ta.

Một nhà văn khác cũng không hề giả dối khi nói về các mối tình là Raymond Carver. Ông có cái nhìn không dấu diếm về các đổ vỡ hôn nhân. Hôn nhân chết khi người ta ngừng nỗ lực, ngay tại giây phút đó.

Chấn thương ở lưng vẫn không thôi hành hạ tôi, cho đến khi tôi học được cách dãn cơ và thay đổi suy nghĩ về việc tập luyện. Tất cả chấn thương nhắc nhớ cho ta về việc lắng nghe cơ thể, về những sự kết nối tinh thần từ sâu bên trong. Cơ thể hầu như không hề giả dối đối với sức ép lên nó, chỉ là ta cố tình tảng lờ đi mà thôi.

Mùa hè đó đã đi qua thật là khó nhọc. Cứ nhắm mắt lại là tôi thấy mình bay, bay nhiều đến nỗi tôi dần không thuộc về đâu nữa.

(Về những chuyến bay)

(tiếp)

Có những chuyến bay ta đặc biệt nhớ vì tính chất định đoạn của nó. Chuyến bay ngày hôm ấy không giống những chuyến bay khác; mà những lần bay trước đó chỉ là các đợt háo hức để trở về; chuyến bay ấy đã mang tôi đi thật xa, những ngoảnh mặt chốc lát chỉ là dấu hiệu báo trước của mùa hè bỏ lại sau lưng thật là hoang đàng. Tôi đã nhìn rất kỹ cánh cửa nhà mình, đằng sau nó từng có một không khí thật là đáng sống. Tôi không còn có thể về lại gần nơi mình từng bỏ đi nữa, còn gì chờ đợi và dành cho tôi nữa đâu. Về sau, chủ yếu người ta sẽ chỉ nhớ đến những lần sắp xếp để bỏ đi. Tôi cũng sắp xếp lại sau lưng cả một quãng đời mình.

Nhưng căn nhà, cùng sự bảo bọc của nó, vẫn chờ đợi tôi trở về.

(về căn nhà)

Chỉ có điều, như chưa đủ thảm khốc, con Tuti cũng bỏ tôi đi trong một tai nạn hi hữu. Đôi khi tôi mơ thấy nó và ước giá như quãng thời gian đó đừng tàn nhẫn với mình như vậy; nhưng sau mọi chuyện, mỗi biến cố xảy ra như một báo hiệu về những thay đổi bắt buộc phải đến. Tôi thấy mình giống như một nhân vật của Murakami, bỗng rơi xuống giếng sâu, tắm trong dòng thác ánh sáng để tự chữa lành và tìm cứu rỗi.

Chấn thương ở lưng sau hai tháng cũng đã chịu nhường mà không trêu tôi nữa. Những chấn thương chủ yếu nhắc ta về những sai lầm, nhưng chấn thương còn nói cho ta biết về một điều nữa – sự phục hồi. Tiến trình tự chữa lành cho mình đó không sự thực đau đớn nhưng cũng đã biến tôi thành một người không hoàn toàn là mình trước đây. Đâm đầu xuống giếng là một cách để Toru đương đầu với quá khứ và tìm được đường đi vào sâu trong bản thể của mình, từ đó có thể hướng lên trên. Tôi đã bò lên khỏi giếng, nhưng một phần của mình đã nằm lại dưới đó. Tôi bỏ lại chính tôi.

Tôi vẫn tiếp tục kiếm tìm sự rỗng không, chỉ có sự rỗng không là an ủi và khích lệ tôi nhiều nhất; nhưng đâu đó sâu thẳm dường như tôi vẫn đi tìm, một thứ gì đó có khả năng lấp đầy mình. Tôi không tuyệt vọng lắm dù cuộc sống có bết bát đến mấy. Ý thức làm lại trong tôi chưa bao giờ mạnh mẽ hơn thế.

Điều đầu tiên tôi dựng lại cho mình, đó là nhịp điệu.

Quá trình luyện tập không dễ dàng gì khi phải cân bằng giữa cuộc sống cùng các trách nhiệm mệt mỏi của nó, nhưng bằng cách nào đó tôi vẫn duy trì được. Điều giữ nhịp cho một nhà văn như Murakami có thể miệt mài sáng tác mà không hề giảm sức hấp dẫn đó là chạy bộ. Cuộc sống của một nhà văn đương đại thuộc hàng kiệt xuất nhất hiện nay đơn giản đến không ngờ: mỗi ngày ông dậy sớm lúc 5 giờ sáng, vào bàn viết, chạy bộ, về nhà nghe nhạc Jazz trong bộ sưu tập hàng chục nghìn đĩa của ông và đi ngủ sớm. Một con người của sức làm việc dựng xây trên tính kỷ luật và sự cân bằng tinh thần. Murakami dù có xu hướng phản kháng lại sự truyền thống đến đâu thì từ trong máu, ông vẫn là một người Nhật.

Tôi đi đến phòng tập hàng tuần, cố gắng để không bị gián đoạn vào bất cứ tuần nào, dù có phải xoay sở ra sao. Về cơ bản, đối với tôi không có gì còn quan trọng hơn sự ổn định về tinh thần nữa. Những gắng gượng về một số thứ, về sau nghĩ lại thật là vô ích, tôi rút ra kết luận là bằng bất cứ giá nào cũng phải giữ cho cuộc sống của mình tính tổ chức, mà đại diện của nó là tính kỷ luật, là nhịp điệu. Tôi bắt đầu tìm hiểu về thể hình một cách nghiêm túc, tự mua đồ về nấu ăn cho mình, để ý đến tỷ lệ mỡ cơ thể cũng như tốc độ phát triển của cơ bắp. Tôi lên lịch tập luyện theo những giáo trình nghiên cứu kỹ càng, đăng ký một khóa online coaching của người có uy tín nhất trên mạng, dành nhiều thời gian tìm hiểu về dinh dưỡng và sự liên quan giữa cơ bắp và tinh thần (mind-muscle connection) để biết cách điều khiển thần kinh của mình. Sẽ thật lố bịch nếu ai đó biết tôi tiêu tốn bao nhiêu một tháng cho việc tập luyện và dinh dưỡng, nhưng như Murakami nói, hãy tiêu tiền vào những thứ tiền có thể mua được, còn hãy tiêu thời gian vào những thứ tiền không thể mua; xét cho cùng thì đầu tư vào bản thân là món đầu tư hời nhất. Tôi vẫn nhớ một câu cậu coach hỏi tôi anh có hay bị stress không. Không hề, tôi trả lời. Nhưng sau khi kiểm tra các vấn đề tôi gặp phải trong tập luyện, cậu ấy vẫn cho rằng tôi bị stress. Tôi đã nghĩ rất nhiều về việc này cho đến khi giật mình nhận ra có lẽ tôi quả đã stress thật mà không hề hay biết.

Có lẽ tôi mỏi mệt hơn tôi nghĩ. Những thay đổi ấy, những nỗi buồn ấy, những sự mất phương hướng ấy… Đã từ rất lâu tôi mới bị mất ngủ.

Thể hình có một triết lý nền tảng đó là sự phát triển của cơ bắp dựa vào sự kết nối với thần kinh. Về mặt vật lý, trong cơ thể có vô số sợi cơ nằm dưới da, nếu huy động được càng nhiều sợi cơ tham gia vào hoạt động thì càng có khả năng kích thích sự tăng trưởng của cơ bắp. Điều này có thể làm được qua sự tập luyện, càng tập nặng thì cơ bắp càng nhớ và càng có xu hướng huy động nhiều sợi cơ tham gia hơn, nhưng sự huy động từ thần kinh cũng quan trọng không kém. Nếu bằng cách nào đó mà não bộ ra lệnh được cho tất cả các sợi cơ hoạt động thì kết quả tập luyện có thể thật phi thường. Tất cả điều này cần một sự kết nối từ bên trong.

Việc tập luyện đã không chỉ là một sở thích nhằm tăng cường sức khoẻ đối với tôi, đó là con đường để tôi tìm đến sự rỗng không, qua đó tìm cho mình sự thanh thản; nhưng lớn hơn, thông qua tập luyện tôi hoàn thiện được triết lý sống cho mình; mọi sự thật là đơn giản lúc bắt đầu, ta cứ đi sâu vào nó mà không biết trước những gì sẽ xảy ra, rồi dần dần mới chợt nhận ra mọi thứ không hề đơn giản, tất cả đều có ý nghĩa của nó, đã ở sẵn đấy rồi chỉ chờ đợi ta có đủ kiên nhẫn khám phá ra hay không. Những chấn thương dạy tôi về lắng nghe cơ thể, sức chịu đựng và giới hạn của mình; còn bản thân việc tập luyện giúp tôi kết nối với nguồn sức mạnh ở bên trong – sức mạnh tinh thần. Trước hết, việc duy trì một nhịp điệu mang tính kỷ luật cao độ. Nếu chỉ tập được chăng hay chớ thì không bao giờ tiến xa, còn tôi chắc chắn không phải người làm gì qua loa đại khái. Tôi là kiểu người làm gì cũng nỗ lực hết mình, cũng chẳng phải để đạt được cái gì to tát hoặc vươn đến cái này cái kia, chỉ đơn giản là tôi không chịu nổi sự hời hợt.

Đối với Murakami, mọi thành tích và giải thưởng đều không quan trọng bằng việc đạt được đến tiêu chuẩn cá nhân tự đề ra. Tôi là người tuyệt đối có tiêu chuẩn của mình, một trong số đó: tránh xa sự hời hợt. Bầu không khí xung quanh những kẻ hời hợt luôn toả ra một thứ mùi giả dối, và là thứ không khí tôi ít muốn tiếp xúc nhất. Những kẻ hời hợt đều ngu ngốc như nhau, ghê sợ nhất là những kẻ hời hợt với chính đam mê của mình; tôi từng chứng kiến một số người miệng thì nói là thích cái này cái kia lắm, rồi muốn trở thành thứ này thứ nọ, nhưng một chút cố gắng để tìm hiểu về cái mình thích cũng lười biếng, cuối cùng dậm chân tại chỗ một cách thảm hại. Một điểm chung nữa của những kẻ hời hợt đó là luôn chỉ chọn đường dễ, hẳn nhiên sẽ không thể đi được xa, rồi kết quả là chạm ngưỡng rất nhanh, một nửa trở nên tự hài lòng với những thành công nhỏ (có một sự thật là tôi ghét những kẻ hài lòng với những thành công nhỏ, đáng buồn cười là tập đoàn những kẻ như vậy thật nhiều đến đáng ngạc nhiên), nửa còn lại biến tướng thành những kẻ than vãn, làm như cuộc đời bất công với mình lắm. Họ không biết rằng cuộc đời công bằng hơn thế, tất nhiên, cho những người nỗ lực. Việc duy trì tập luyện trong điều kiện phải làm tốt mọi trách nhiệm khác (hoặc ở mức vừa đủ, cũng cần gì hơn thế đâu) không dễ như tôi nghĩ, nhưng một sở trường của con người là tìm lý do để trì hoãn bất cứ khi nào thấy khó khăn, tôi tránh hết sức để trở thành những kiểu người thoái thác như thế. Tôi nhớ đến Murakami với những cuộc thi marathon đầy khó nhọc của ông và tìm được sự khích lệ lớn. Đó là một nhà văn muốn viết trên bia mộ mình dòng chữ một nhà văn (và người chạy bộ). Ít nhất là ông ấy chưa từng phải đi bộ.

Đi sâu vào hơn, cái tôi thực sự thích ở thể hình là những gì thuộc về bản chất của nó. Nguyên lý của thể hình là sự tự làm tổn thương cơ thể; những mạch máu li ti trong cơ bắp và những sợi cơ sẽ roách toạc và đứt gãy mỗi khi chịu áp lực từ tạ sắt, để từ đó phục hồi qua việc hấp thụ dinh dưỡng và ngủ nghỉ. Chính cơ chế bị tổn thương và phục hồi đó kích thích cho sự phát triển của cơ bắp. Thể hình là một chuỗi gia tăng tổn thương và gia tăng phục hồi. Con người thật kỳ diệu, đôi khi. Vẻ đẹp của thể hình nằm chính trong việc dạy con người về hi sinh và nghị lực, nhìn chung không có gì là dễ dàng. Cơ thể con người là một cỗ máy bền bì và ở một phạm vi nào đó, có thể coi là hoàn hảo, nó phản hồi lại toàn bộ các tác động lên nó theo một cách ghi nhớ và học hỏi hết sức thông minh, từ đó tạo nên sự thích ứng phù hợp với các tác động. Thể thao tận dụng chức năng ghi nhớ và thích ứng của cơ thể một cách tối đa. Nếu ngay lập tức bắt cơ thể làm quen với một thử thách mới, ví dụ như một chặng đường dài hơn của môn chạy bộ, hay một mức tạ mới của thể hình, cơ thể sẽ từ chối nhưng đồng thời ghi nhớ thử thách đó. Nếu chúng ta tiếp tục bắt cơ thể ghi nhớ thử thách cho đến khi chúng hiểu rằng chúng phải chịu đựng được và vượt qua, chúng sẽ dần thích ứng – hệ thần kinh khi đã hiểu được rằng chúng phải làm gì, nó sẽ ngay lập tức phát ra tín hiệu đến cơ bắp bắt chúng thực hiện. Hệ thần kinh, hay não bộ, có thể coi là trung khu điều khiển, chỉ cần thần kinh ra lệnh thì cơ bắp sẽ làm được. Cơ thể sẽ tự điều tiết năng lượng để bắt con người chạy được xa hơn, hoặc kích thích cho cơ bắp phát triển đến mức độ chiến thắng được áp lực từ mức tạ mới. Cứ cho cơ thể thời gian để thích nghi rồi nó sẽ làm được, miễn là trong quá trình kiên nhẫn chờ đợi cơ thể hiểu được cái chúng phải làm, ta liên tục nhắc cho chúng nhớ – không gì khác ngoài việc tập luyện, lặp đi lặp lại hàng ngày. Ở đây ta thấy tính kỷ luật trong tập luyện bắt đầu trở nên có ý nghĩa, vì nêu không có chúng, ta sẽ kích hoạt một chức năng khác của cơ thể, bên cạnh chức năng ghi nhớ, đó là chức năng quên. Não bộ của chúng ta hoạt động theo một nguyên lý tối ưu nguồn lực, để làm được điều đó chúng liên tục ghi nhớ cái mới đồng thời cũng liên tục bỏ đi những thứ không cần thiết nữa. Nếu một thời gian dài, thật ra không cần dài lắm, ta không cho cơ thể tập luyện thì chúng sẽ dễ dàng hiểu rằng ta không cần chúng phải tận dụng nguồn sức mạnh ấy nữa, và chỉ đơn giản là quên đi. Con người thật kỳ diệu, đôi khi.

Hiểu được nguyên lý của thể hình làm tôi thấy thật sự tôn trọng môn thể thao này. Trong chuyến đi Nhật cuối năm ngoái, tôi học được một triết lý của người Nhật đó là làm mọi thứ với niềm tôn trọng (do things with respect); nghệ thuật, đầu tiên là một việc làm đi làm lại một thứ cho đến khi thành thục. Trong bộ phim nổi tiếng về đề tài sushi của Nhật, bí quyết để làm được món sushi ngon nhất thế giới của người nghệ nhân không có gì ngoài việc không ngừng luyện tập hàng ngày cho đến khi đạt được trạng thái hợp nhất giữa sản phẩm và người làm ra nó. Đối với tôi, vẻ đẹp của thể hình nằm ở chỗ con người lặng lẽ vượt qua chính mình; vì lẽ đó, đối với tôi phòng tập trở thành một ngôi đền linh thiêng mà ở đó mỗi người âm thầm theo đuổi các mục tiêu tuyệt đẹp của mình, mục tiêu chinh phục. Về mặt này, đây cũng là một điểm mà tôi thích ở một môn thể thao như thể hình mà ở đó tính ganh thua trở thành thứ yếu. Thể hình là một môn rất cá nhân. Tôi không phải con người của tập thể, dù ở mặt thể hiện tôi có nằm trong một tập thể nào đó đi nữa thì tôi vẫn luôn cách biệt khỏi nó.

Mỗi khi ngồi đó nghỉ ngơi sau những set tập nặng, tôi rơi vào trạng thái rỗng không, cũng chẳng thể nghĩ được gì. Nhưng cũng có đôi lúc, sau những thất bại của lần thử mức tạ mới, tôi ngồi đó, quanh quẩn với suy nghĩ. Tôi cố nghĩ xem, tôi là ai?

(tiếp)

Không có lúc nào thích hợp để nghĩ xem mình là ai hơn những lúc trống rỗng ngồi đó sau những set tập nặng. Tự hỏi xem mình là ai? Điều này có thông thường không? Thường nhật có lẽ người ta chẳng bao giờ tự hỏi, và cất công đi tìm, xem mình là ai. Con người tự hỏi bản thân cái gì đấy đã là hiếm rồi, còn cố nghĩ xem mình là ai có lẽ càng lạ lùng hơn. Những người như thế hoặc đã biết rõ về bản thân mình, hoặc tự bằng lòng với việc chẳng cần biết mình là ai; trong phạm vi những người tôi biết, vế thứ hai nhìn chung là nhiều hơn, dù cho đa số vế thứ hai cứ nghĩ là mình thuộc về vế thứ nhất. Thêm một điều thông thường nữa là hầu hết chúng ta nhầm lẫn về bản thân hết, những cái cứ tưởng mình là thế này hoá ra là thế kia, vân vân và vân vân. Tôi quen biết một số cô gái, nói chung thuộc vào tập hợp cái xu thế gì đó mà người ta vẫn hay gọi là tự do, tài giỏi; không bỏ qua bất kỳ cơ hội nào để thể hiện sự không cần đàn ông của mình, thế hệ phụ nữ hiện đại không-thuộc-về-ai mà tôi hết sức ngưỡng mộ, luôn truyền cảm hứng cho các cô gái khác mạnh dạn đi theo lối sống young and wild đầy cuốn hút. Những cô gái sẵn sàng gánh vác cả thế giới trên vai mình. Tôi thấy đàn ông thật là thảm hại đối với họ. Thế nhưng tôi cũng hết sức ngạc nhiên khi cũng chính họ, luôn âm thầm kêu gào tủi thân mạnh mẽ nhất vào những dịp như Valentine hay Noel các thứ khi, dù đã tinh tế thả thính khắp nơi trước đó, không có bóng dáng đàn ông nào để chiều chuộng đưa nàng đi chơi. Nỗi ấm ức từ niềm kiêu hãnh của họ cũng lớn như sự bạc nhược của đàn ông. Tôi thấy đàn ông thảm hại gấp đôi mỗi khi như thế, chỉ giỏi tán tỉnh vui đùa nhưng đứng trước các mẫu phụ nữ độc lập thì thường tự khắc thu nhỏ mình lại. Đàn ông mang trong mình nỗi mặc cảm vô biên trước các phụ nữ lớn hơn mình. Nhưng, tôi cũng lại rất ngạc nhiên, mỗi khi có may mắn được cởi bỏ hết đồ của một cô gái độc lập tự chủ không-thuộc-về-ai trên giường, tưởng rằng nàng sẽ quyết liệt lắm như vốn dĩ, sẽ vồ vập nuốt chửng lấy tôi, không ngại thể hiện ham muốn và sự kiêu bạc của nàng; nhưng phụ nữ nhìn chung là khi bị lột hết đồ ra sẽ trở lại bản chất mềm mại kỳ diệu của họ, và đôi lúc yếu đuối đến mong manh, chỉ chạm vào một chút thôi là họ có thể khóc oà lên được. Về sau tôi hiểu ra, đối với phụ nữ, khi cởi bỏ một trong hai thứ, một là quần áo, hay là lớp phấn son trang điểm, là giống như giúp phụ nữ trút đi một gánh nặng lớn của cuộc đời gồng gánh ngoài kia, để họ có thể trở về con người thật đằng sau của mình, nép sát vào ta mà thổn thức những chông gai cuộc đời, bất kể trước đó họ đã từng cứng rắn thế nào đi nữa. Phụ nữ không biết rằng đàn ông ngưỡng mộ sự tự chủ của họ nhưng chính phần mềm mại của họ mới là phần phụ nữ nhất. Đàn ông yêu phụ nữ khi họ là chính mình. Đàn ông cũng cảm thấy mình là đàn ông nhất khi được phụ nữ tin tưởng. Cũng chính bởi ân sủng từ sự tin tưởng ấy mà tôi mang nỗi biết ơn vô cùng lớn tới các cô gái đã vui lòng trút bỏ cả những bộ đồ và lớp trang điểm kỳ công của họ để cho tôi bước vào. Hơn hết thảy, tôi thấy biết ơn nàng, người tôi rất hân hạnh được mời chia sẻ cuộc đời mình.

Nếu nói tiếp thì tôi sẽ chìm đắm vào các cô gái, trong khi tôi chỉ đang tự hỏi xem mình là ai. Vì thế, tôi tiếp tục ngồi đó, nhìn ánh nắng chói chang của một mùa hè chiếu xiên từ cửa sổ vào làm chiếc bóng tôi đổ dài trên sàn tập, cái dáng bóng uể oải như không còn linh hồn nữa giống trong truyện Xứ sở diệu kỳ vô tình và nơi tận cùng thế giới; tôi ngồi đó nhìn lại tất cả quãng đường đã qua của mình. Không có cách nào để biết mình là ai tốt hơn là nhìn lại tất cả quãng đường đã qua. Đối với Kundera, cuộc đời là để chứng kiến tiếng thì thầm của quá khứ suy yếu dần. Tôi đã sống hai mươi chín năm, tưởng tượng đến hai mươi chín năm đã qua đó, tôi thực sự hiểu Kundera muốn nói gì; quá khứ rồi sẽ thu nhỏ lại, thật nhỏ, thậm chí nhỏ đến cực cùng kích cỡ của nó. Toàn bộ cuộc đời phía sau của con người, qua màng lọc ký ức, có thể chỉ đựng vừa trong một dung lượng thời gian vẻn vẹn vài phút. Ký ức thu gọn đến cực điểm, nhưng dù tinh gọn đến mấy thì nó vẫn ở đó, không chối bỏ được sự từng hiện diện của nó, còn người ta thì sống tiếp, vẫn sống tiếp bất kể đã từng có quá khứ hay không. Tất cả những gì gọi là rực sáng nhất của quá khứ hai mươi chín năm đang không ngừng đi về phía sau có lẽ tinh gọn lại chưa đến hai phút, tôi nhìn thấy tất cả những thứ muốn thấy, muốn nhớ, muốn quên đi nhưng vẫn nhớ (“Có những điều biết chỉ để mà quên/nhưng vẫn nhớ/vì quên là bất khả…”)… có những điều thật lạ lùng, những mảnh ghép không hiểu tại sao lại chắp nối vào với nhau, những ngã rẽ tự dưng lạc lối bước vào. Có rất nhiều điều tôi không hiểu về cuộc đời, nếu có gì đó tôi hiểu thì nó hoàn toàn không phải một đường thẳng tắp được định sẵn, mà là một kết nối liên tục của những ngã rẽ không ngờ. Có những người có khả năng hoạch định cuộc đời theo tỷ lệ đúng đến đáng ngưỡng mộ, nhưng có lẽ tôi thuộc về số những người cứ để cuộc đời lặng lẽ cuốn đi, giống như Phương, âm nhạc của người nghệ sĩ ấy là dành cho những tâm hồn trôi dạt.

Tôi không thực sự biết mình là ai, sau những gì đã xảy ra mà tôi không hiểu tại sao, tôi dần đi đến kết luận đó. Nghe như những nhân vật của Modiano, những nhân vật già cỗi đã sống quả nửa đời người nhưng không ai thực sự biết mình là ai. Tất cả tiểu thuyết của Modiano đều kể đi kể lại các cuộc đi tìm căn cước cá nhân của những người đến một giai đoạn nào đó của cuộc đời, không gì quan trọng hơn là đi tìm lại chính mình. Hầu hết bọn họ đều đương đầu với quá khứ, với những gì dở dang trong quá khứ, đi qua các lát cắt thời gian và màng lọc mờ ảo của ký ức để chắp nối các kỷ niệm tưởng như rời rạc nhưng lại rất có ý nghĩa trong việc xác định danh tính bản thân. Tại sao việc đi tìm lại căn cước cá nhân lại quan trọng đối với Modiano như vậy? Có lẽ bởi đối với ông, tìm lại căn cước cá nhân là những cuộc nhìn lại, một cách rời rạc nhưng hết sức tổng thể, những gì thực sự là quan trọng nhất đối với cuộc đời mỗi con người. Cuộc đời thì ngắn, nhưng vẫn đủ dài để ta sống qua phần lớn thời gian không thực sự có mấy ý nghĩa. nhìn chung khi tổng kết cuộc đời một con người, chỉ cần nhớ những gì mang tính định đoạt là được, có phải thế chăng? Những ký ức định đoạn ngắn ngủi nhưng có thể nói trọn vẹn về một cuộc đời; khi cuộc sống không phải là cố để cho thật dài, mà làm sao để những phút giây có tính xác quyết cao ấy xảy đến  với mình. Nếu không thì thật chẳng còn gì ý nghĩa. Chúng ta sẽ nhớ gì khi nhớ về quá khứ của mình?

Tôi nhìn lại mãi dung lượng ít ỏi hai phút cuộc đời mình. Hai mươi chín năm cô đọng vào hai phút không biết là nhiều hay ít, nhưng sự sống động của nó khiến tôi ngạc nhiên bất tận. Liệu vài chục năm nữa, khi tôi già hơn, ký ức cuộc đời được tinh gọn lại khi ấy có dài ra không, hay chúng rồi sẽ lại thu ngắn lại hơn nữa? Tôi sắp bước sang tuổi ba mươi, coi như giở sang trang tiếp theo hết sức quan trọng của cuộc đời.

Ý nghĩa chạm vào cột mốc ba mươi tuổi làm tôi thấy thật lạ lẫm.

(tiếp)

 *********

(rẽ ngang một chút để nói về tuổi ba mươi)

Một cách tự nhiên, tôi thuộc về những người quan niệm rằng cuộc đời của một người đàn ông có những cột mốc trọng đại. Có nhiều cách chia cột mốc cuộc đời, nghiêm túc nhất là theo dạng sự kiện biểu đạt mức độ trưởng thành đã thành khuôn mẫu đại để bao gồm thứ tự lớp lang hoàn chỉnh: hoàn thành việc học hành, đi làm, thăng tiến, lấy vợ, sinh con, trở thành ông bà viên mãn, chết đi để lại ít nhiều di sản; ít nghiêm túc hơn là những sự kiện khiến đàn ông thay đổi dần con người vụng dại của mình, kiểu như lần đầu cúp học, nhận thức được sự vô nghĩa của giáo dục, theo đuổi cái mình thích với rất nhiều hoài bão và ít nhiều nghi ngờ, chinh phục được cô gái đầu tiên của cuộc đời, nhanh chóng huỷ hoại nàng để đi tìm những thứ ý nghĩa hơn nhằm so ngang với đời, rồi càng nhanh chóng hơn nhận ra thất bại và thu mình vào một góc, ngụp lặn trong vũng bùn cho đến lúc chớp được một thời cơ nào đấy không thực sự đến từ năng lực cũng như ý chí cá nhân, bằng lòng với việc đứng ở một vị trí không mấy nổi bật trong xã hội nhưng miễn sao tránh xa được đáy vực để ngửa mặt với cuộc đời là đã sung sướng lắm rồi, vì đã chán một mình chủ yếu do cứ thấy phải chăm lo cho bản thân là rối tung lên nên lấy một, đôi khi là nhiều, cô vợ với tiêu chí nhìn chung không giống mấy, đôi khi là hoàn toàn đối ngược, với hình mẫu tự đặt ra cho các cô gái cách đây mười lăm năm khi còn ham muốn tự quyết định mọi thứ trong cuộc đời, sinh những đứa con hoàn toàn không có khả năng dạy bảo chúng và đương đầu với các cuộc chiến thường xuyên của việc ép lũ trẻ vào khuôn khổ – thực chất là để cứu vớt ám ảnh quyền lực thường trực nơi người đàn ông – cái khuôn khổ mà, như mọi mâu thuẫn thế hệ, kẻ trẻ hơn luôn ấm ức muốn thoát ra khỏi những gì mà người già hơn muốn ép họ vào – đến khi nhận ra điều đó vượt quá khả năng của mình, chán nản buông bỏ gia đình vốn dĩ hầu như chỉ một tay người vợ xây dựng, quay sang tìm cách tạo dựng sản nghiệp nhỏ nhoi coi như vớt chút thanh danh còn lại để đỡ cảm thấy lụi bại mỗi khi người khác nhìn vào. Sự bất đắc chí của đàn ông có thể là vô cùng lớn khi cả cuộc đời họ chỉ là đi giải quyết những việc mình đã gây ra. Cách chia cuộc đời thứ hai này có thể chẳng cần thứ tự lớp lang mà cứ lẫn lộn hết cả các sự kiện lên cũng được, dường như như thế lại càng đúng bản chất nhất.

Tôi không biết mình là ai, nên cũng không thực sự biết các sự kiện nào là quan trọng đối với mình (có những thứ tưởng là quan trọng hoá ra thâm chí còn chẳng nằm trong hai phút tinh gọn cuộc đời ấy), nên tôi sẽ chỉ chọn cách chia cột mốc chân phương nhất theo các mốc tuổi vậy thôi. Có lẽ chịu bởi ảnh hưởng bởi quan niệm thông thường nào đó mà tôi nghĩ, mốc ba mươi tuổi có ý nghĩa to lớn vô biên, cuộc đời có thể sẽ chỉ có hai nửa trước và sau ba mươi, với những ý nghĩa khác nhau trời vực. Mùa hè đó tôi hai mươi chín tuổi, chấp nhận đón nhận mọi thứ đến với mình, coi như để chuẩn bị giã biệt cuộc đời nửa trước, để sẵn sàng bỏ lại những thứ không thực sự quan trọng sau lưng, chỉ mang theo những gì nằm gọn trong hai phút cuộc đời được lựa chọn bằng năng lực chọn lọc đáng tin của ký ức. Ký ức có lẽ chưa bao giờ phản bội tôi, ít nhất nó quyết định hộ tôi phần nào của mình là đáng để nhớ đến (và mang theo), phần nào chỉ xứng đáng rơi vào vùng trũng của trí nhớ, nằm đó chờ cơn lốc thời gian cuốn trôi đi hết thảy. Chẳng có gì nghiệt ngã như ký ức, chúng quyết định hộ ta toàn bộ cuộc đời.

Nhưng ý nghĩ chạm đến tuổi ba mươi làm tôi bối rối, bởi lẽ, thành thật mà nói, tôi đã từng nghĩ rằng mình không sống lâu đến thế.

Cuộc đời không phải là để cố sống lâu nhất có thể, mà là sống làm sao để mình thấy không còn tiếc nuối gì nữa. Vấn đề là ham muốn của con người không có điểm dừng, đạt được cái này lại muốn đạt thêm cái khác nữa. Bất cứ khi nào thấy đã bắt đầu hài lòng với cuộc đời rồi thì nó sẽ chìa ra thêm những miếng bánh khác mời gọi, quyến dụ ta phải đạt được lấy, phải tóm được để rồi tận hưởng sự ngon miệng của chính ta. Cảm giác chớm chạm tay vào một thứ khó chịu, bứt rứt đến nỗi con người ta cứ phải cố vươn dài tay ra mãi, ra mãi đến khi cánh tay dài đến dị dạng. Có những người mang trong mình khuôn mặt đau khổ của tiếc nuối và cánh tay méo mó kéo dài rất đặc trưng cho sự tham lam gặm nhấm chiếc bánh lởn vởn ở trước mặt. Trong hầu hết các cuộc giã biệt một người vừa nằm xuống, lời chia buồn đặc trưng nhất là sự cảm thông cho những dang dở chưa làm được mà họ bỏ lại. Thật là lố bịch. Ám ảnh về sự chưa làm xong hết những điều mình muốn dường như là lời nguỵ biện lớn nhất cho nỗi sợ hãi về thứ vĩ đại và tuyệt đối như cái chết. Nhưng như thế nào là đủ mới được. Phải làm đủ bao nhiêu thứ trong đời thì người chết đi mới được có cái quyền nằm xuống trong sự im lặng và tử tế của người đời, thay vì bị đánh động bởi những lời rên rỉ ngu ngốc của họ?

Tôi thuộc về những người muốn tự quyết định cái chết cho mình. Tôi muốn khi mình chết đi chẳng phải thấy tiếc nuối cái gì dở dang cả, mặc cho có thể những người ngu ngốc ở lại vẫn sẽ ngây thơ tuôn ra những lời cảm thông rằng tôi chưa làm xong cái này cái kia thì cũng kệ họ. Tôi không phải có một cuộc sống đặc biệt gì hơn những người khác để thấy tự hào, nhưng suốt cả cuộc đời mình, như trên đã nói, tôi là con người luôn luôn kiếm tìm những gì lên đến cực điểm. Tôi là kiểu người không chịu được sự vớ vẩn ở giữa cũng như tất cả những sự hời hợt không chút đáng tin. Nếu tôi thích gì đó, tôi sẽ tìm hiểu thật nhiều để hiểu bản chất, hay những gì quan trọng đằng sau nó, tất cả với sự thích thú tự nhiên. Nếu ở trong một cuộc tình, tôi sẽ tìm đến những cảm xúc cao trào, cao nhất có thể, càng cao càng tốt (trừ những cuộc tình không mấy cần nghiêm túc, thật hổ thẹn là có những cuộc tình như vậy, nhưng kể cả trong những cuộc tình như thế đi chăng nữa thì bản năng cũng sẽ dẫn lối tôi đến những cao độ đích đáng, dù chỉ là chập chờn thoáng qua; nếu thấy một cuộc tình nào đó sắp sửa xảy ra mà khả năng sẽ không dẫn đến cao độ nào thì tôi cũng sẽ bỏ đi ngay, nói như một nhà văn nào đó – có những cuộc tình chết đi trước khi nó kịp bắt đầu; một cái chết thật đẹp).

Những cảm xúc cao độ, như không khí và thức ăn, là nguồn sống chủ yếu của tôi trong suốt nhiều năm tuổi trẻ. Âm nhạc, cũng như các cuộc tình, mang trong nó những độ cao thật sự chất ngất, tìm đến với tôi đầu tiên, mở ra một thế giới thật sự khác biệt, mà sau này cái cảm giác lơ lửng êm ái khi nằm lẫn trong bầu khí quyển có trọng lực rất nhẹ mà âm nhạc mang lại tôi bỗng bắt gặp, ở một độ cao thấp hơn và ít bồng bềnh hơn, mỗi khi chiếc máy bay mang tôi vụt lên bầu trời, đưa đến những vùng trời xa xôi, bỏ lại đằng sau những hoang đàng đổ nát. Thi ca, ở một phương diện khác, là sự bay vụt lên, ở sẵn trên một tầng cao trống trải và hoang vắng. Thi ca tách biệt hoàn toàn. Âm nhạc thì đưa người ta lên cao dần, còn thi ca đặt người ta về đúng mức độ cách biệt, cách xa vời vợi với xung quanh. Tôi chỉ thấy mình được thoải mái nhất, một mình một cõi khi ở trong thi ca, một thế giới bất khả xâm phạm. Tôi vẫn đang nghĩ xem liệu văn chương có cái sức mạnh kéo người ta lên trên như thế hay không, bởi lẽ, nói cho cùng, văn chương là công việc của đi vào sâu thẳm, vậy nên những xúc cảm quyết liệt mà văn chương mang lại vẫn thật là đủ đầy. Tôi chỉ tìm thấy những mảnh nhỏ của mình qua văn chương, đôi khi ngẫu nhiên bất chợt từ những vùng xa xôi đã hoàn toàn bị lịch sử quên lãng, như thành phố Istanbul quá vãng lặng lẽ chôn cất mình cùng nỗi buồn Hüzün khắc khoải.

Tôi cứ dung dưỡng, và không ngừng kiếm tìm, mình trong những xúc cảm cao độ, cho đến khi nhận ra, ở quãng hai mươi tuổi trở đi, ham muốn tự sát của tôi cũng nhiều như ham muốn được sống. Tôi rất sớm biết dòng âm nhạc nào dành cho mình, cũng như thi ca đích thực là phải ra sao, để rồi chạm vào những hạnh ngộ lớn lao khiến tôi không còn tiếc nuối gì nữa. Cái đêm nghe Khánh Ly lần đầu tiên hát tại Hà Nội sau sáu mươi năm ấy thật sự đã lấp đầy một chặng đường nghe nhạc nâng đỡ cuộc đời. Và thi ca của Đinh Hùng dường như là tiền kiếp của tôi quay về để nhắc nhớ về nguồn gốc của mình. Tôi đã rất sớm tìm thấy niềm khát vọng xứng đáng ghi vào huyết sử (“Niềm khát vọng, ta ghi vào huyết sử; dưới chân em, thơ lạc mất linh hồn…”).

Ở quãng hai mươi tuổi trở đi, tôi không tuyệt vọng lắm, nhưng rất thường xuyên nghĩ đến cái chết, khi thấy không còn gì tiếc nuối nữa. Cũng có thể nói, đôi lúc tôi đã thực sự cận kề cái chết; ở một lúc nào đó, dưới một vùng trời nào đó hoang vu của Châu Âu, trong cái giá lạnh và sự bất cần lên đến đỉnh điểm, tôi không thiết tha gì nữa ngoài ham muốn được chấm dứt cuộc đời mình; ở rất gần cái chết đến mức có thể nghe thấy tiếng quá khứ vẫy gọi, rất nhiều lần như vậy cho đến cả sau này, nhưng những thành trì cuối cùng của sự sống vẫn kiên cố bám trụ ở đó, đẩy ngược tôi trở lại. Về một mặt nào đó, tôi hết sức tôn trọng những người tự tìm sự kết thúc cho mình (không phải tất cả, nhưng phần lớn là tôi tôn trọng họ); những con người can đảm vượt qua ranh giới và thành trì để tự định đoạn cho mình, đứng trước sự nghiêm túc ấy, còn gì ý nghĩa hơn ta có thể làm cho họ, ngoài sự thành thật và tôn trọng của mình? Kizuki trong Rừng Nauy là một nhân vật lẻ loi vĩ đại, vì không còn muốn gì hơn nữa (và cũng có thể là kháng cự lại sự hỏng hóc gọi tên sự trưởng thành), đã tự nguyện ra đi. Ở đúng chỗ cậu dừng lại, sự hỏng hóc chuyển sang cho Naoko, để rồi sau này nàng cũng tự vẫn trong một khu rừng hoang vắng để tự chữa lành mình. Toru sau này khi đã nhận ra nhiều điều, thành thật thú nhận với Kizuki rằng cậu đã đúng Kizuki ạ, cậu chẳng bỏ lỡ gì ở cuộc đời này nữa. Cậu đã đúng.

Một tiểu thuyết đang nổi gần đây, Cửa hiệu tự sát, cấp pháp cho người ta cái quyền được chết, thậm chí lựa chọn hộ họ các cách thức quên đi cuộc đời, phần lớn trong đó là lấy cảm hứng từ những cuộc tự vẫn nổi tiếng. Một tiểu thuyết hài hước nhưng cũng không hài hước lắm, mà chất lố bịch trộn lẫn nghiêm túc có thể khiến người ta suy ngẫm đôi chút về cách sống và chết, nhưng nhìn chung vẫn nhìn về cái chết thật là sai lệch.

Tôi chạm ngưỡng ba mươi tuổi, với tất cả sự bỡ ngỡ và nghi ngờ của mình, bởi lẽ ám ảnh tự sát kéo dài từ tuổi hai mươi đến giờ, và những cao độ cảm xúc nuôi dưỡng đồng thời cũng khiến tôi không còn luyến tiếc gì nữa; nhưng dẫu có bỡ ngỡ đến đâu thì tuổi ba mươi cũng đến. Tôi chấp nhận việc đó cũng như chấp nhận mình đã bước qua một giai đoạn chứa chấp tất cả sai lầm và phục hồi, mà tôi dẫu có thế nào cũng thấy thật là đáng sống.

*********

(còn tiếp)

July 6, 2017  Leave a comment

Điêu linh

Bangkok, May 30 2017, last day

***

May 31. Ngày cuối cùng tháng 5. Cuộc đời vòng lặp nhỉ, chỉ là tiếp nối của những thứ không còn nữa.

Có lẽ bài này lại là di ngôn của mình chăng.

May 31, 2017  Leave a comment

Xử sở kỳ diệu vô tình và nơi tận cùng thế giới

Trầy trật với kết quả kinh doanh tháng rồi không phải tệ lắm (chán thật, khi phải bắt đầu việc viết bằng một thứ liên quan đến công việc như vậy, nhưng thực chất nó là thế, tôi không thể chối bỏ được, chỉ làm xong những việc đó thì tôi mới làm được các việc khác. Việc khác là gì?), kết thúc cuộc họp, nhẹ nhõm rời khỏi văn phòng, tôi nhanh chóng chạy lên trung tâm ăn trưa. Quán tôi chọn là Pepper Lunch, một chuỗi fast-steak của Nhật với món cơm jumbo bò rang xèo xèo trên bếp, ăn ngay khi chế biến. Ăn xong, ném mình vào Starbucks, tôi nhận ra là đã hai ngày rồi mình chưa nạp caffein vào người. Quán chật ních, cũng dễ hiểu thôi cho một ngày thứ bảy. Tôi chấp nhận ngồi ngay quầy bar, chứng kiến các cô phục vụ béo tốt xinh đẹp luôn tay luôn chân, chấp nhận luôn hầu hết ánh mắt của khách khứa chọc vào mình vì chỗ tôi ngồi là nơi ra đồ, ai cũng phải đứng đây đợi. Phần lớn thời gian tôi mặc kệ tất cả, dẫu sao thì tôi cũng chẳng quen ai. Tôi lấy sách ra đọc. Frank Kafka. Thực ra tôi muốn thử đọc Balzac hơn, nhưng lại không có cuốn nào.

Ngày đầu tiên của tháng tư. Bangkok bước vào mùa hè nóng nực của mình với tất cả sự thiêu đốt và dấp dính trên lưng áo. Cái xứ này thì quanh năm nắng nóng, nhưng có những thời điểm cái nắng nóng đỡ bực bội hơn mà phả vào gáy người dân những cơn gió thực sự dễ chịu. Ngồi cafe ở quán gần văn phòng, là sân sau của một toà nhà thương mại với đầy đủ cây xanh và bóng mát xung quanh, với những tiểu cảnh sân vườn dễ chịu, giữa tháng ba chuyển mùa, rất nhiều khi tôi thấy thế giới đã nhượng bộ mình. Nhưng cũng có những cuối tuần như cuối tuần này, cái nắng nóng dấp dính báo hiệu cho ta biết mùa hè sắp tới sẽ thực sự ác liệt.

Dân chúng hối hả đi rồi đến ở xung quanh, quán vẫn không ngừng chiến đấu với sự đầy lên rồi vắng đi của con người. Tôi bật Linkin Park nghe, nhanh chóng tạo một màng lọc với thế giới xung quanh bằng âm nhạc, để chìm vào vũng lầy của mình. Hầu hết thời gian, tôi không đếm xỉa gì đến thế giới này nữa khi cắm tai nghe vào tai, lang thang vô định. Thế giới đã quên mất tôi, hoặc nói đúng hơn, tôi quên đi thế giới, như vẫn thường làm vào cuối tuần. Chẳng có gì đáng để nhớ đến. Không gì nhẹ nhõm hơn việc hoàn thành nghĩa vụ với những đương đầu của cuộc sống, rồi nhanh chóng được quên đi, để tạm lánh vào thế giới của mình. Tôi thèm khát được quên lãng đến phát điên, nhưng thảng hoặc đôi khi vẫn có những việc xảy ra, rồi khiến mọi thứ nát bét. Tôi đâu có nhiều đòi hỏi gì trong cuộc đời này ngoài việc được yên thân một lúc. Cuộc chiến để có những cuối tuần yên thân có lẽ là cuộc chiến cốt yếu, cốt tử.

Mike đang hát Somewhere I belong. “When this began, I had nothing to say…”. Một ngày quá đỗi bình thường. Giống như bất kể một ngày hoàn toàn bình thường nào khác.

Chính lúc đó, tôi bỗng tự hỏi nếu đây là ngày cuối cùng mình phải sống thì sẽ ra sao. Nếu ngày mai mình chết đi, vân vân và vân vân. Khi lặn lội vào câu hỏi mệt mỏi này, nhiều người hẳn sẽ lên những bức tranh kế hoạch hoành tráng cho ngày cuối cùng trên đời, rơi vào khu rừng của các thể loại câu điều kiện loại 2 và loại 3 “nếu…thì…” đầy cạm bẫy. Như một nhân vật của Murakami từng nói, người nào chỉ còn sống được 24 giờ nữa sẽ có vô số việc phải làm, họ sẽ tức tốc tranh thủ nốt quãng đời ngắn ngủi còn lại với những ham muốn mãnh liệt được làm cái này, cái kia. Có thật thế không? Sau khi suy nghĩ rất lung, tôi rút ra kết luận là, bất kể thế nào thì ngày cuối cùng của cuộc đời, tôi cũng sẽ chỉ làm những việc như vẫn thường, nếu quả có ngày đó thật.

Đó chính xác là số phận của nhân vật chính trong cuốn tiểu thuyết tuyệt đẹp của Murakami, Xứ sở kỳ diệu vô tình và nơi tận cùng thế giới. Bỗng nhiên một ngày, sau khi nhân vật chính dính vào hết những điều phi lý kinh ngạc xảy đến với mình, có người nói với gã là thôi nhé, hôm nay là ngày cuối ngươi được sống. Cuộc sống của ngươi sẽ kết thúc ở thế giới này, để mở ra ở một thế-giới-khác. Tận hưởng nốt ngày hôm nay đi nhé.

Hầu hết các nhân vật của Murakami đều bị kéo thốc vào một cuộc hành trình bất ngờ dụ hoặc mà không kịp mang theo gì. Đang sống thông thường, bỗng có một sự kiện xảy ra, ai đó xuất hiện, nói (đúng hơn là yêu cầu) họ phải tức tốc lên đường. Họ có rất ít thời gian để suy nghĩ và chuẩn bị. Gần như không có lựa chọn. Cứ thế dấn thân, chẳng mang theo gì cả theo đúng nghĩa đen. Hầu hết trong mọi trường hợp, các nhân vật nhanh chóng tẩu tán tài sản, nhà cửa, gần như chẳng tạm biệt ai, đôi khi thậm chí còn chẳng làm gì, nhanh chóng bỏ lại toàn bộ sự nghiệp dường như cũng chẳng quan trọng lắm. Có vẻ như họ đều là những người sẵn sàng buông bỏ cuộc sống, chỉ chờ một cuộc gọi là cuốn chiếu khỏi gánh nặng cuộc đời. Những con người chỉ chờ để trôi dạt.

Dễ dàng buông bỏ cũng thể hiện việc khoảng cách giữa con người thực sự rất xa. Trong 1Q84, nếu tôi nhớ không nhầm, Tengo chỉ mang theo cuốn sách và một cây bút khi lên đường tìm lại Aoname, cô bạn gái từ thời đi học của mình, bỏ lại toàn bộ sự nghiệp văn chương đầy hứa hẹn, buông bỏ luôn những kế hoạch cuộc đời. Nhân vật chính của Cuộc săn cừu hoang, vốn đã ly dị vợ sau bốn năm chung sống, cũng nhanh chóng không nối tiếc gì, bỏ lại căn nhà, công ty đang điều hành và những lặt vặt cuộc sống bên cạnh, rồi cuốn vào cuộc hành trình đi vào tầng sâu hơn của chính mình. Nhưng không có cuộc buông bỏ nào khốc liệt như nhân vật chính trong Xứ sở kỳ diệu vô tình – gã bị bắt buộc lôi vào cuộc chạy trốn chính cuộc đời của mình. Điểm cuối của cuộc hành trình ở phía bên này, rất rõ ràng, khốc liệt, là cái chết. Bên kia cái chết là một thế giới mới, hứa hẹn sẽ tốt đẹp hơn. Nhưng dẫu thế nào có người đến bảo ta phải chết đi thì cũng là một sự kiện kinh khủng.

Hãy sống như ngày mai bạn không còn sống nữa. Tôi kinh sợ nhất là những khẩu hiệu như vậy, nghe thì rất có lý, tạo động lực các thứ, nhưng nếu con người thực sự nhận thức được rằng cái chết có thể đến bất cứ lúc nào thì thế giới đáng lẽ sẽ tốt đẹp hơn biết bao. Sở trường của con người là trì hoãn, trì hoãn mọi thứ, kể cả việc sống cho ra sống, cho đến khi không thể sống nữa, vì cứ nghĩ rằng có thể trì hoãn tiếp. Từ đó mà nuối tiếc cứ nối tiếp nuối tiếc mãi. Con người vẫn cứ “nếu… thì…” một cách thảm hại. Nên những nhân vật của Murakami, đại diện cho lớp người bất cứ lúc nào cũng sẵn sàng buông bỏ, chẳng hề tiếc nuối, tự bản thân cũng trở thành một lý tưởng sống đặc biệt. Nhìn lại cuộc đời mình, không có quá nhiều thứ thực sự xứng đáng níu kéo mình nữa, không hẳn là chúng quá tệ hại, chẳng có gì tệ hại cả, ngược lại thì đúng hơn, mọi thứ quá yên ổn tốt đẹp; nhưng dường như từ lâu tôi đã tự chuẩn bị cho mình với tất cả sự buông bỏ khi cần, ai biết được cuộc hành trình tiếp theo sẽ kéo thốc mình vào cái gì?

Nửa sau của cuốn tiểu thuyết hoàn toàn là thước phim chiếu chậm của hai mươi tư giờ cuối cùng của gã nhân vật chính. Thoát khỏi đường hầm với những hang hốc và cạm bẫy trong bóng tối của lũ ma đen, gã cùng cô gái mập mạp mười bảy tuổi trở về thế giới trên mặt đất của Tokyo, quay về căn hộ của mình và ngẫm nghĩ xem gã muốn làm gì trong ngày cuối cùng của cuộc đời.

Hôm đó là một ngày mưa tháng mười buồn bã. Những ngày mưa cuốn ta vào dòng chảy ướt đẫm của nó, nhấn chìm trong những suy nghĩ và ký ức lầy lội của những cuộc tình phóng đãng đượm mùi tuổi trẻ. Chẳng có gì hợp lý hơn để làm trong những ngày mưa là nhớ đến người yêu cũ, hoặc cảm thấy may mắn vì đã thoát khỏi được một cuộc tình như thế, hoặc cảm thấy nghi hoặc liệu mình đã thực sự thoát khỏi cuộc tình đó chưa, và thở dài nhẹ nhõm khi thấy khoảng cách đã xa hơn vùng an toàn. Mưa vào ngày cuối cùng của cuộc đời thì lại càng tệ, nó đẩy ta xa dần hơn khỏi thế giới này. Trong lúc ngồi đó chờ mưa và nghĩ xem mình muốn làm gì trong hai mươi tư tiếng còn lại, gã quyết định rằng mình muốn gặp nàng, cô thủ thư xinh đẹp, cho một bữa ăn tối. Nàng nhận lời.

Không có gì quá đặc biệt để làm trong ngày cuối của cuộc đời, dù biết rằng thời gian vàng ngọc được sống sắp hết; thế nhưng gã vẫn phung phí vài chục phút đồng hồ trong tiệm giặt đồ. Sau đó là các hoạt động không thể bình thường hơn: Mua thuốc hút, vào quán bia uống vài chai, ra hàng đĩa nhạc mua vài băng cassette bật nghe trên oto, đi mua quần áo mới để mặc trong buổi hẹn. Gã đón nàng ở trước thư viện, đưa đến một nhà hàng Ý, ăn hết những món ngon nhất rồi về nhà nàng, khởi đầu cho một sự bùng nổ của cuộc tình bằng ba lần làm tình liên tiếp, rồi lặng lẽ ôm nhau nghe Bing Crosby. Đó là nửa đêm. Trước khi tất cả thiếp đi vào giấc ngủ.

Ngày hôm sau, tỉnh dậy trong ảo ảnh của những mộng mị buổi sáng, khác với những tiểu thuyết khác, nàng vẫn ở đấy chứ không biến mất, đặt gã nhân vật chính vào một thực tại dịu dàng của ngày cuối cuộc đời mình không lẻ loi đến thế. Họ cùng nhau ra công viên, nằm dài ở đó nghe nhạc, ngắm mây trôi lững thững. Mọi thứ xung quanh gã đều là ảo ảnh, đều là ký ức. Rồi họ chia tay, gã ôm nàng, ghi nhớ rất kỹ hơi ấm từ cái ôm dài đó.

Gã lái xe đi đến những vùng trời khác, những nơi chốn khác. Âm nhạc lặng lẽ trải dài. Những miền ký ức xa xôi chấp chới chạm vào những góc khuất mơ hồ nào đó. Gã nhớ đến những mất mát của mình, như những cơn sóng nằm dưới đại dương, chỉ chực trào lên bất chợt.

Rồi giấc ngủ tìm đến. Mưa vẫn rơi không ngừng.

May 27, 2017  Leave a comment

xuống thấp

Văn chương, thi ca, và cả âm nhạc – tôi chỉ tìm thấy những mảnh nhỏ của mình trong chúng. Có thể là có những cái khác nữa, nhưng có lẽ cũng chẳng mạnh bằng.

Những cuốn sách cứ tự tìm đến với tôi, lần lượt nói cho tôi hiểu, tôi là ai, loay hoay trong cuộc đời này làm gì. Những mảnh vụn ấy cứ tự ghép lại dần thôi.

Có những lúc rách rưới nhất… Patrick Modiano nói cho tôi rằng, yên tâm đi, cuộc đời vẫn có thể hướng lên trên được đấy.

Dẫu có thế nào, tôi vẫn chọn hướng lên trên, kể cả khi đã xuống rất thấp.

May 25, 2017  Leave a comment

Forever and one

nguồn ảnh: Homelessness ZDA

“Em đến cõi tình thiên, ta về nơi nghiệt hải…”

Trong đám đông cuồng loạn đó, tôi bỗng chú ý đến nàng, người duy nhất không gào thét theo tiếng âm nhạc kim loại đang không ngừng được ban nhạc chơi trên sâu khấu đỏ rực bởi lửa. Nàng đứng bất động, lẫn vào đám đông nhưng vẫn hoàn toàn cách biệt với xung quanh, dựa lưng vào tường, lặng lẽ khóc. Vẻ bình thản của nàng không che dấu nổi những chất chứa dồn nén ở bên trong. Không khí xung quanh nàng thấm đẫm một nỗi thống khổ, thảm thiết. Một cô gái đứng khóc lặng lẽ trong đám đông đang quay cuồng theo tiếng nhạc kích động dường như là điều lạ lùng nhất tôi từng thấy. Chẳng ai chú ý đến nàng cả, trừ tôi. Dù tôi cũng đang hoà lẫn vào đám đông cuồng loạn đó, không ngừng lắc lư theo điệu nhạc quay cuồng. Tôi không thực sự nhìn rõ nàng, trên thực tế tôi đã gần như rơi vào một trạng thái lơ lửng mộng mị của Gin và khói thuốc chập chờn; trong cái không gian chát chúa đó, thật khó để thực sự nhìn rõ điều gì. Tôi thả mình trôi đi theo đám đông không ngừng xô lệch xung quanh, mặc kệ cho những dẫm, đạp, lôi, kéo đẩy mình đi hết sang trái rồi sang phải. Tôi chỉ làm hết sức để kháng cự lại việc mình ngã gục xuống và bị đè bẹp, ngoài ra không thực sự quan tâm đến điều gì. Năng lực suy nghĩ của tôi đã dần tê liệt rồi. Những vết thương ở toàn thân dường như đang dần loang máu.

Đó là khoảnh khắc khi ban nhạc chơi bản Stairway to heaven của Led Zeppelin. Đêm nay là một đêm nhạc Rock của quán quen trong thành phố. Khán phòng kín đặc người. Những đêm nhạc Rock có mùi tuyệt vọng rất riêng, không khó để nhận ra nó đã hoà lẫn vào từng xác thịt đang quay cuồng buồn thảm. Tôi không hề nhớ tại sao mình lại ở đây. Cả những vết đau trên thân thể cũng không rõ đến từ đâu nữa. Tôi nhận ra mình đã rơi tõm vào đám đông đó từ lúc nào, xung quanh không một bóng người quen. Kể cả tình cờ có người quen đi nữa thì trong cái đám đông đen kịt hoà lẫn những người đó thật khó để phân biệt ra ai với ai. Tất cả là những bóng đen kịt không rõ hình thù. Trong cảnh tranh tối tranh sáng đó, chỉ có nàng là thực sự hiện rõ hình người, với hào quang vô hình mềm mại toả ra xung quanh ngăn cách nàng với bóng tối thù địch.

Ban nhạc kết thúc bản nhạc trong tiếng vỗ tay phấn khích của đám đông. Đèn vàng sân khấu lạnh lẽo chiếu xuống, mang lại chút sinh khí yếu đuối cho không gian đặc quánh xung quanh. Gã MC giới thiệu một màn trình diễn khác và mời ca sĩ lên sân khấu. Rất ngạc nhiên, chính là nàng. Ánh đèn rọi xuống sáng rực, phủ một không khí huy hoàng giả dối lên toàn bộ tấm thân của nàng. Nàng từ từ ngẩng đầu lên, ánh mắt vô hồn nhưng rực rỡ thuỷ tinh ấy nhìn thằng vào đường dẫn ánh sáng ở trước mặt, từ từ bước lên sân khấu. Ở nàng toả ra một nguồn năng lượng u uất thần bí. Không còn dáng vẻ uể oải thất thần nữa từ khi ánh sáng chiếu xuống, tôi ngạc nhiên tự hỏi nỗi thổn thức của nàng đã biến đi đâu mất. Nàng lặng lẽ cười trước khi bước đi, mang trong đó toàn bộ sự tuyệt vọng thảm khốc kín đáo. Đám đông hò hét mở đường, vỗ tay không dứt. Họ gọi to tên nàng. Hoá ra nàng dường như là một ca sĩ có tiếng của quán này. Đèn tắt dần. Nhạc đã nổi lên. Vần vũ như thánh đường vang lên lời kinh nguyện.

Nàng cầm lấy chiếc micro như ôm ấp một sinh linh nhỏ bé, chầm chậm hát. Chậm rãi. Điềm đạm. Những nỗi đau vô ngôn cũng buồn bã cất cánh.

What can I do?
Will I be getting through?
Now that I must try
To leave it all behind

Đó là bản Forever and one của Helloween. Giọng của nàng ấm áp, bi tráng, ngập tràn thống khổ, như tiếng từ cõi khác vọng về. Một âm thanh khắc khoải có tác dụng xoa dịu nỗi đau, nhưng đồng thời cũng đánh động nó. Đám đông dường như trải qua một cơn xúc động mạnh mẽ. Và cả tôi nữa. Một sự xúc động đánh thẳng vào trái tim mình, mang về những cảm xúc xa vắng đã cất giấu vĩnh viễn trong ngăn kéo tâm hồn từ nghìn năm nay, phong ấn lại bằng biết bao đổ vỡ và mất mát, đột ngột trở lại như những đợt sóng ngầm nằm dưới thuỷ triều. Ký ức lung linh kéo dạt con người vào những hoài niệm đẹp đến thảm khốc. Nỗi đau đội mồ sống dậy, chỉ trực nuốt chửng ta vào những vũng lầy thời gian xưa cũ không sao thoát nổi. Hình như con người hầu hết đều bị đóng đinh vào một dấu vết thời gian nào đó, một khoảnh khắc khắc nghiệt nào đó, nơi tàn nhẫn định đoạt toàn bộ phần linh hồn con người ta phải bị trói giữ ở đấy, vĩnh viễn không thoát ra nổi. Có những người sống mà như chết rồi. Có những người cả đời chỉ đi tìm lại một thứ đã mất. Con người về cơ bản là tuyệt vọng.

Nàng phủ kín người bằng một màu đen, áo dài và quần ôm sát, tóc đen dài xoã theo cơ thể, một phục trang giản dị trên sân khấu. Khi hát, nàng chỉ nhìn vào một điểm mơ hồ nào đó ở phía trước, hoàn toàn không để ý gì đến xung quanh. Thế giới vô hình đối với nàng. Nàng không còn khóc nữa, nhưng nỗi niềm và sự thổn thức cứ thế chảy tràn ra theo câu từ vô vọng. Nàng còn ý thức không? Tôi không hề biết.

Forever and one
I will miss you
However, I kiss you
Yet again
Way down in Neverland

Ban nhạc đã chơi như lên đồng, như thể có cả một dàn giao hưởng đang nhịp xướng, âm nhạc uy nghi vang rền cuồn cuộn chảy vào cả những góc khuất nhất của quán, làm bong tróc đi cả những mảng tường cũ mòn. Toàn thể sinh vật sống bao gồm cả con người trong không gian mà âm nhạc phủ tới đều thổn thức nghe, quằn quại trong sự cuồng loạn của mình. Tôi cũng dần hoà lẫn vào trong đám đông phấn khích ấy, mặc cho những ảo ảnh lấp loáng không thật ở trước mắt. Tôi không thực sự còn nhìn rõ được điều gì. Trong không khí nửa tỉnh nửa mê ấy, có lẽ tôi đã đến một thế giới khác khi cảm giác chân mình bồng bềnh không còn chạm đất. Tôi bắt đầu thấy các bóng đen dần biến mất, chỉ còn lại nàng rực rỡ ở trên cao.

Tiếng ngân dài của nàng đi dần vào xa vắng, cuốn sâu vào lịch sử, mang theo niềm tiếc nuối đau đớn. Nhạc tắt dần rồi im bặt. Đám đông vỡ oà, đã bao lâu rồi họ mới được nghe thứ âm nhạc hạnh phúc đến như thế? Tiếng vỗ tay như nổ tung nền trời. Nàng đứng đó, huy hoàng trên sân khấu, nhưng ngăn cách bởi sự cô độc tuyệt đối xung quanh.

Hai tay nàng nắm chặt chiếc micro, bất động nhìn vào đám đông hò hét ở phía dưới. Từ từ hướng ánh mắt của mình lên trần nhà, nàng khẽ mỉm cười lặng lẽ. Đó là nụ cười của người nghệ sĩ hoàn thành màn trình diễn của mình; nhưng đâu đó trong sự u uất của nàng, nụ cười đó có ý nghĩa nhiều hơn thế, nó báo hiệu cho một sự hoàn thành tâm nguyện, một sự kết thúc, một sự khải hoàn để sẵn sàng tan biến đi. Vẻ mặt của nàng cũng dần dần thay đổi, sáng bừng lên, rạng rỡ một niềm thanh thản.

Nàng không thôi nhìn lên trần nhà, chiếu theo hướng tia nhìn của nàng, tôi kinh ngạc nhận ra trần nhà bỗng trở nên trong suốt, nhìn xuyên thấu đến bầu trời đêm thăm thẳm. Bầu trời tràn ngập những vì tinh tú quần tụ lại thành những chòm sao nhỏ rực rỡ. Mây dường như đã biến đi đâu mất, để lộ ra cả thiên hà đã tụ hội ở ngoài kia, không ngừng phát quang ánh sáng huyền ảo. Ở thành phố khó có thể ngắm nhìn bầu trời đêm đầy sao rõ ràng đến như thế, một vẻ đẹp siêu thực đến huyễn hoặc khiến tôi hồ nghi chính mắt mình. Đằng nào thì ở cái trạng thái lơ lửng đó, tôi cũng không cách nào nhìn rõ được bất cứ điều gì. Nhưng ý thức ở bên trong nói cho tôi biết bầu trời rực sáng thiên cung kia là thật, dù nó đẹp đến phi lý, đẹp đến tàn nhẫn.

Nàng vẫn mải miết ngắm nhìn bầu trời ở trên kia, nụ cười không tắt. Ánh mắt nàng như thể đã bị thôi miên bởi ánh sáng tà dị của sao trời.

Nhưng vẫn còn có thể huyễn hoặc hơn được nữa; những chòm sao đêm ấy bỗng vần vũ quanh một vì sao gày guộc le lói và dần dần quy tụ lại, từng chút một, thành một hình người. Thành một thứ gì đó giống như hình người thì đúng hơn, vì thứ đó hoàn toàn không có mắt, mũi, chân tay thực sự mà chỉ là những hình dáng mô phỏng bởi tinh tú xung quanh; nhưng vẫn không khó để nhận ra hình dáng một người đàn ông mờ ảo. Một người đàn ông có gương mặt ảm đảm. Hai hốc mắt của gã là hai ngôi sao vằng vặc. Gã đứng đó, ở trên cao, trong hình hài rất giống một thiên sứ giáng trần. Hào quang xung quanh gã toả ra một hơi ấm nhiệm màu. Từ bầu trời đêm, gã hướng ánh nhìn xuống phía dưới nàng, chìa tay xuống ban phát vầng hào quang dịu dàng rọi thẳng vào người nàng đang đứng bất động trên sân khấu. Tôi kinh ngạc nhận ra đám đông dường như không hề biết đến những sự kì lạ này. Chỉ mình tôi là nhìn thấy. Nhưng chính nàng dường như cũng không nhìn, hoặc để ý đến tôi. Nàng chỉ lặng lẽ bất động ở đó, nhìn ngắm sao trời.

Rồi từ một khoảnh khắc nào đó, chiếc bóng của nàng; mãi một lúc tôi mới hiểu thực ra không phải bóng, mà là linh hồn nàng, đột ngột thoát ra rồi bay lên miền trời thăm thẳm đó. Phần linh hồn xanh xao ấy từ khi rời khỏi nàng, nương vào dòng hào quang ấm áp như đón nhận một sức sống mới, rực rỡ hẳn lên. Linh hồn của nàng hoà lẫn vào gã đàn ông, được bao bọc bởi những chùm sao vần vũ xung quanh, biếc lên một thứ ánh sáng trải rộng tới chân trời.

Dòng hào quang chiếu xuống sân khấu tắt dần. Thân xác còn lại của nàng vẫn không ngừng bất động. Đám đông dường như đã hoá đá xung quanh. Thời gian từ bao lâu đã ngừng lại. Âm nhạc vọng lên những dĩ vãng của chính nó. Ngay cả các vết thương trên người tôi cũng đã dịu đi. Chỉ còn một sự cô liêu cực cảm xung quanh mình.

Nàng đã bước xuống sân khấu, rẽ qua đám đông bắt đầu phấn khích trở lại, lặng lẽ thoát khỏi khán phòng. Nàng đi ngang qua tôi ở cửa vào, ánh mắt không chạm nhau nhưng tôi cảm thấy một sự xuyên thấu, như thể nàng đã ở bên trong tôi từ kiếp trước. Thân xác không còn linh hồn của nàng đi qua khỏi tôi, một luồng không khí lạnh kéo theo cuốn tôi vào một nỗi sợ hãi vô hình. Trong một chốc, tôi bỗng cảm thấy nàng không hề còn ở đấy nữa. Thứ còn lại ở nàng chỉ là một khái niệm mơ hồ nào đó thôi. Cái bóng đen đó cắm cúi bước đi, mỗi bước xa dần khỏi tôi nhưng cũng dường như tiến dần sang một thế giới khác.

Không phải chỉ mình tôi để ý đến nàng. Tôi nghe thấy giọng gã bartender ở quầy bar cảm khái:

– Tội nghiệp M. người yêu cô ấy vừa chết hôm nay…

Câu nói đó mang tính thức tỉnh. Đúng lúc ấy, tôi bỗng hiểu nỗi sợ hãi của mình. Tôi cảm thấy gương mặt của gã đàn ông ở trên cao vô cùng quen thuộc, nhưng không thể nhớ ra đã gặp ở đâu.

Rồi tôi thấy thân thể của mình trở nên trong suốt, vỡ vụn ra dần. Những vết đau trên người tấy đỏ, rực sáng. Tôi cảm nhận rất rõ từng phần thân xác đang tan rã rời xa khỏi mình, từng chút một cho đến khi không còn gì nữa.

Liếc mắt lên trên cao, tôi thấy họ đang nhìn mình. Rồi họ quay lưng đi, bay về cuối trời. Để lại ánh sáng lấp lánh từ hàng ngàn ngôi sao nhỏ.

Trước khi tan biến đi, tôi nghe thấy tiếng vọng từ giọng hát nàng triệu hồi tôi về một miền xa vắng.

March 3, 2017  Leave a comment

Phương

Trên chuyến bay hôm ấy, tôi đã nghe toàn bộ nhạc của Lê Uyên Phương. Cứ lúc nào cần tìm một thứ gì đấy, tôi lại nghe Phương. Một thứ gì đấy, nếu ai nghe hoài hoài thứ nhạc khắc khoải lo âu của gã trai giang hồ phiêu bạt, sẽ hiểu. Âm nhạc của Phương tràn đầy một sự giục giã. Giờ này còn nhìn nhau, ngày mai ta không còn thấy nhau.

Nơi đây, khoảnh khắc này, và ký ức.

Mười năm kể từ nghe tân nhạc; khởi sự bằng Trịnh, tôi đã nương theo dòng chảy tình ca mà tiến tới rất nhiều tri kỷ. Dòng chảy ấy lần lượt cuốn vào trong nó những lời thống khổ của Trầm Tử Thiêng, Từ Công Phụng, Phạm Đình Chương, rồi chầm chậm đưa đẩy tôi về miền đồi nắng gió Đà Lạt để gặp Phương, tri kỷ sau cùng.

Mang trong người dòng máu giang hồ của thân phụ, ở tuổi đôi mươi, Phương đã đi bôn ba khắp miền duyên hải, làm đủ mọi nghề để kiếm sống, trước khi trở về lại Đà Lạt và khởi sự sáng tác. Âm nhạc của Phương là âm nhạc dành cho những tâm hồn trôi dạt, để kệ cuộc đời lặng lẽ cuốn đi. Tôi không có thiện cảm mấy với những kẻ sắp xếp cuộc đời ngăn nắp, cầu toàn, toan tính định trước, bám víu vào sự an toàn, cả đời chỉ ở trong một thứ; tôi luôn thấy ở họ nỗi sợ hãi những sự thay đổi, mà lại còn cực kỳ nhàm chán. Tôi chỉ thấy thu hút với những kẻ vứt bỏ cuộc đời mình trên những con thuyền lênh đênh dạt sóng, những kẻ bất quy tắc, những kẻ chấp nhận dấn thân, vượt ngoài khuôn khổ. Những kẻ trôi dạt liều lĩnh ấy chẳng còn gì để mất, nên đồng thời cũng chất chứa rất nhiều chân thật.

Phạm Duy nhận xét âm nhạc của Phương là thứ âm nhạc không mang tham vọng lớn, hoàn toàn thuần tuý chỉ là âm nhạc của dục tình. Tôi cũng thấy những kẻ mang tham vọng lớn thật là thống thiết, họ cứ cố leo lên cao mãi, đôi khi xảy chân vào vực thẳm cuộc đời không sao trồi lên lại nổi. Ngược lại, những kẻ mong ước nhỏ nhoi, thậm chí không mang tham vọng, cứ thản nhiên đi theo bản năng vẫy gọi, lại rất nhiều khi dựng xây được những kỳ tích phi thường. Lê Uyên Phương chính là nhạc sĩ lớn nhất của Việt Nam, nhạc sĩ tuyệt đối, nếu chỉ xét về phương diện tình. Phương đã sáng tạo ra hẳn một dòng nhạc; trước chưa có dòng nhạc nào như thế, sau này cũng không có dòng nhạc nào như thế, chân chính biểu trưng cho tình yêu ở mức độ cao nhất, và thuần tuý nhất, của nó – dục tình.

Tôi nhớ đến Phương của quãng thời gian rạo rực tuổi trẻ, ngồi lặng lẽ bên Lê Uyên trên đồi thông Đà Lạt, trao cho nhau những hẹn thề nắng gió. Thời đó gã giang hồ đã gần ba chục tuổi đầu, chẳng còn lành lặn sau những đổ vỡ và phiêu bạt đường đời, mang trên mình rất nhiều vết thương, bỗng phải lòng cô bé con gần nhà, lúc đó mới ở tuổi đôi mươi, còn ham bay nhảy; mà không biết rằng đó chính là thú đau thương định mệnh sẽ đi theo suốt kiếp. Chúng ta có Phương từ lúc đó. Nhưng mầm mống bệnh tật, cùng cấm cản nghiệt ngã của gia đình, đã không cho chàng được tự do yêu đương, nỗi ám ảnh chia lìa đã yểm vào âm nhạc của Phương những lời ca vùng vẫy, tuyệt vọng, càng khiến cặp song ca tài tử đó quấn quít nhau hơn trên sân khấu, và trong những nốt nhạc. Chàng ôm đàn, nàng hát, tình tứ như trong cuộc ái ân. Cuộc tình trốn chạy và hạnh ngộ mười lăm năm từ thủa hồng hoang Đà Lạt ấy đã hoàn tất cuộc đời khắc khoải của gã trai giang hồ trong những bản tình ca buồn bã.

Mỗi khi thấy mình chấp chới lo âu, tôi lại nhớ đến Phương. Tôi đã không biết là Phương sẽ có ý nghĩa đối với mình như thế, cho đến khi âm nhạc đó nói cho tôi hiểu, những đổ vỡ, đắng cay chỉ là để thú đau thương được nếm trải đến tận cùng.

Cho tôi yêu em nồng nàn
Cho tôi yêu em nồng nàn
Dù biết yêu tình yêu muộn màng
(Tình khúc cho em)

February 1, 2017  Leave a comment