Nỗi buồn ga cuối còn nguyên? (*)
Facebook Memories (hồi trước tên là On this day, và tôi thích cái tên này hơn) nhắc nhớ một post cổ xưa, xa lắc xa lơ từ ngàn vạn tám nghìn kiếp trước. Làm tôi bật cười.
“Hà Nội trở gió. Phở đêm một mình.
Mưa rất buồn”
Nghe rất gợi ra phong vị haiku không phải thế ạ? Haha!
Ôi thật là hiện sinh!
***
2013 tức là nỗi buồn kia đã là chuyện của mười hai năm về trước. Khi đó tôi chưa lập thất, hẵng còn trẻ trung, vẫn đương chinh chiến với cuộc đời hảo mộng, chỉ có điều phần nhiều giấc mộng rồi sẽ nan thành. Những giấc mơ của tuổi trẻ đưa người ta đi thật xa.
Những nỗi buồn cũng thế.
Tôi không thể nhớ nỗi bồng bột nào đã làm mình động tâm đến vậy. Chỉ là mấy con chữ nhỏ đó thôi, nhưng khi đọc lại chúng, tôi vẫn có thể hình dung ra sự lẻ loi hồi đấy đã đánh gục mình trong một đêm mưa buồn.
Những ngày mưa buồn tuổi trẻ, ta ru mình bằng âm nhạc và cà phê, vào trong sự luẩn quất của ngôn từ và nỗi nhớ âm thầm ẩn dấu.
Ta chìm trong ca từ của Trịnh, trong những điệu jazz buồn Norah Jones.
Chỉ có điều, như người ta vẫn hay nói, nỗi buồn nào rồi cũng sẽ qua.
***
Giờ đây tôi gần như không còn nhớ đến những điều đã làm mình buồn nữa.
Dù chúng đã từng làm ta buồn chết đi được.
Tất nhiên những nỗi buồn tử biệt sinh ly như người thân ra đi, ta còn nhớ. Nhưng may mắn cho tôi chưa phải đối mặt với chúng quá nhiều.
Tôi muốn nói đến những hiện sinh của tuổi trẻ. Những thất bại đầu đời của kẻ mới bước chân vào chốn nhân gian. Những giấc mộng phù sinh. Những mối tình tưởng như khắc cốt ghi tâm. Những tình thân u tối. Những con người bước qua đời nhau. Những xông pha không biết mỏi mệt. Những lọc lừa, những thị phi. Những điều vô lý. Những nếm trải. Ngậm ngùi.
“Có chút bồi hồi trong phút chia ly.
Có những mặt người không yêu là vì.
Có những cuộc đời hết sức ngây ngô.
Đi trong tình dài có người đã tới
…
Có tiếng thở dài dưới gió thu đông.
Có nỗi bùi ngùi bay đi thầm lặng.
Có những mặt người giữa phố hoang mang
…
Có chút lệ nhòa trong phút hôn nhau.
Có những vực bờ chôn theo tình đầu.
Có vẫy chào về giữa chốn binh đao.
Đi sao nặng nề kiếp người nhỏ bé…”
Không phải bây giờ nhìn lại ta thấy chúng thật là nhỏ bé vô nghĩa. Nỗi đau ngày ấy là thật, là hiện hữu, và đó là một phần đời mà ta từng sống, là con người đã từng là ta.
Chúng đã qua rồi.
***
Chẳng ai đi qua tuổi trẻ mà không có một vết thương.
Nỗi buồn qua đi theo thời gian, không gian.
“Mỗi nỗi buồn cũng như một giọt nước từ trời cao rơi xuống, xuyên qua không trung, qua nắng và qua gió, để khi xuống tới nhân gian, chỉ còn là những hạt bụi âm thầm” – (Vi Nhất Tiếu).
Thời gian qua đi, ta già dặn hơn, hay có thể nói là ta nếm trải nhiều hơn, để có thể thụ hưởng nỗi buồn một cách nhẹ nhàng. Như cơn mưa phùn bay ngang thành phố, mây đen chưa kịp tan thì đã tạnh mất rồi.
Nỗi buồn cũng làm ta lớn lên.
Bạn thân mến, điều tôi muốn nói là những nỗi buồn rồi cũng sẽ qua. Nhưng chúng chỉ qua đi nếu ta bước tiếp trên cuộc đời với một niềm vui sống.
Tiến lên trong cuộc đời cũng chính là tiến sâu vào bản thân mình. Khi ta nắm rõ nội tâm ta, cảm xúc của ta sẽ vững chãi hơn. Và chỉ có như thế, ta mới có thể thụ hưởng những vui buồn của cuộc đời.
Hãy sống một tuổi trẻ nông nổi và hãy già đi một cách thâm trầm.
***
Ga cuối còn nguyên, nhưng nỗi buồn rồi cũng đi theo đoàn tàu.
(*) Thơ Trần Dần.
February 10, 2025 Leave a comment
Mười lăm năm ấy biết bao nhiêu tình
Khi viết những dòng này, tôi đã đặt chân đến thành phố Turku được hơn chục ngày, bắt đầu cho con đường Phần Lan của gia đình mình.
Tôi bay hãng hàng không Qatar Airlines từ Hà Nội đến Doha mất hơn 8 giờ đồng hồ. Sau khi chờ quá cảnh 9 tiếng, tôi bay tiếp đến Helsinki (Vantaa) qua hãng hàng không Finnair và đặt chân xuống xứ tuyết vào giữa trưa. Đoàn người quá cảnh rất đông nhưng thời gian nhập cảnh nhanh hơn tôi nghĩ. Chờ tàu hơn một tiếng và đi mất hai tiếng, thêm mười phút taxi để về đến nhà mình ở Turku lúc tầm 7 giờ tối, nhẩm nhanh có thể thấy tôi mất gần ba mươi giờ đồng hồ để di chuyển từ Đông Nam Á sang Bắc Âu xa xôi.
Cảm giác mệt mỏi dĩ nhiên là có, tuy vậy do ăn uống đầy đủ ở các chặng bay và quá cảnh (thậm chí hơi quá đầy đủ nữa là khác) cùng sức khoẻ được rèn giũa, tôi thấy mình chưa đến nỗi kiệt quệ sau từng ấy chịu đựng. Tôi còn đủ sức đi bộ đến siêu thị cách nhà một cây số để mua ít đồ ăn nhẹ, dưới thời tiết 0 độ, và về đến nhà bóc dỡ đồ đạc, ăn tối, dọn dẹp chút ít rồi nghỉ ngơi.
Tôi nhớ là mình còn cố xem trận bóng giữa Manchester City và Brenford rồi ngủ quên lúc nào không hay.
***
Tôi tốt nghiệp phổ thông vào mùa hè năm 2005. Ngay trước Tết âm lịch 2006, tôi sang Phần Lan học Đại học. Sau khi hoàn thành chương trình Cử nhân, tôi về Việt Nam vào mùa hè 2010.
Giờ đây, cũng ngay trước Tết âm lịch 2025, tôi quay lại Phần Lan để học Thạc sỹ, và tìm đường định cư cho gia đình mình.
Giữa hai lần đến đất nước Bắc Âu xa xôi là một quãng đời mười lăm năm không hề tầm thường.
Mười mấy tiếng trên hai chuyến bay dài, tôi không thôi nghĩ lại mười lăm năm qua của mình. Tôi khởi sự đi làm gần như ngay lập tức sau khi về nước. Chuyển qua một vài công ty để lấy kinh nghiệm trước khi gắn bó lâu dài với một công ty, trải qua cuộc sống công sở Việt Nam với tất cả đặc trưng của nó. Tôi tích luỹ được những kỹ năng làm việc thực tế đầu tiên, đi sâu vào chuyên ngành mình thích, phát triển lên các vị trí theo thời gian, gặp gỡ được những người Thầy dẫn dắt, dần dần xây dựng được các mối quan hệ tốt đẹp, thăng trầm đủ cả. Tôi học cách kiếm tiền và cũng học cách tiêu tiền. Tôi tập mơ lớn và làm việc hết sức, cũng như cách thúc đẩy người khác. Tôi hoà vào dòng chảy của cái gọi là vị trí và thứ hạng xã hội, chấp nhận những điều may mắn cũng như rui rủi đến với mình. Tôi làm quen với sức ép và lên chút ít kế hoạch cho cuộc đời mình. Vì có kế hoạch, tôi đã khá dốc lòng làm việc và tiếp nhận các cơ hội đã đến, dẫu cho có phải đánh đổi điều gì đi nữa. Tôi xa nhà nhiều, đi công tác nước ngoài thường xuyên theo chỉ định, và dần sống hẳn ở một đất nước khác khi được yêu cầu. Tôi đổi chỗ làm đôi ba lần để tìm kiếm cơ hội tốt hơn sau khi đã xây dựng uy tín cá nhân trong ngành. Tôi làm quen với xã hội và xã hội cũng làm quen với tôi. Tôi là một thanh niên ngây thơ được bảo bọc quá mức va vấp trong xã hội thực tại. Tôi gặp quá nhiều người khó lường. Tôi có thêm nhiều bạn bè, đồng nghiệp. Về mặt cá nhân, tôi kết hôn với bạn gái lâu năm, nhanh chóng dọn ra ở riêng, nuôi thêm mèo và trì hoãn có con càng lâu càng tốt. Cuộc hôn nhân kéo dài bốn năm, dài hơn một chút so với chuẩn “tình yêu kéo dài ba năm” của Frédéric Beigbeder (cười), và trước khi tôi nhận ra thì nó đã tan biến rồi. Tôi đã dàn xếp khá ổn thoả với vợ cũ, dù không thể nói là hai chúng tôi hoàn toàn hạnh phúc khi đó, nhưng chúng tôi đã thân thiện với nhau. Người thân hầu hết không hiểu được lý do chúng tôi ly hôn, và cơ bản là khá phiền lòng. Tôi bớt chia sẻ về đời sống cá nhân với người thân, và cũng hạn chế lại các mối quan hệ bạn bè. Đồng nghiệp là những người tôi giao tiếp chính. Tôi sống tiếp theo kiểu của tôi, mà hầu hết thời gian dành cho công việc, với đôi chút thú vui mỗi khi rảnh rỗi. Phần lớn thời gian tôi ở nước ngoài. Tôi duy trì tập luyện và đọc sách như những trụ cột tinh thần cho mình để chống chọi lại với xã hội thực dụng mà mình dành hai phần ba thời gian hàng ngày cho nó. Những con mèo dần dần rời bỏ tôi và đối với tôi là niềm mất mát lớn. Tôi gặp một người phụ nữ mà tôi muốn chia sẻ cuộc sống cùng. Chúng tôi kết hôn trong bí mật, thu nhỏ cuộc sống giữa hai người, vun vén từng chút một cho đến khi đủ lớn để lan toả ra những người thân xung quanh. Nàng có bản năng làm mẹ mạnh mẽ nên dù vẫn chưa bao giờ sẵn sàng, tôi nghĩ đến chuyện có con với nàng. Tôi tin rằng tôi có thể dựa vào vợ tôi trong vấn đề này, và thực tế đúng là như thế. Tôi có con và lại có con, trở thành phụ huynh và kết nối ngày càng sâu sắc hơn với bản thân mình. Tôi bắt đầu nghĩ đến chữa lành các mối quan hệ xung quanh.
Bạn cũng có thể thấy, khá nhiều thứ đã xảy ra trong mười lăm năm qua. Hành trình trưởng thành là hành trình đau đớn, ai đó đã nói như vậy. Tôi không cần thêm vào làm gì những khó khăn, thất bại, chệch hướng và thất vọng để mọi người không hiểu nhầm rằng tôi toàn chỉ gặp những điều tốt đẹp, thuận lợi.
Ý tôi là, nếu tôi đã trải qua cả một sự nghiệp chông gai, hôn nhân đổ vỡ và những vấn đề trầm trọng với con người mà tôi vẫn có thể lành lặn vượt qua thì đó là vì tôi luôn tin rằng cuộc sống không thể tệ hơn được nữa, và rằng mình sẽ có thể sống tốt hơn như vậy.
Nói cách khác, tôi đã sống thoả đời mình trong mười lăm năm qua. Một cuộc đời không hẳn là theo lẽ thông thường và đôi chút vị kỷ. Nhưng đó là cuộc sống của tôi dù tôi có muốn hay không, và vì tôi đã sống với nó rồi, tôi thấy nên biết ơn nó nhiều hơn là trách móc nó vì bất kỳ điều gì.
Nếu có thể nói với đôi chút tự hào, dù đã quăng quật bản thân trong từng ấy năm, nếu được phép thành thật, tôi cho rằng mình đã thích ứng tương đối tốt mà không đánh mất đi hệ giá trị cốt lõi của mình. Nói nôm na ra thì tôi hài lòng vì mình chưa từng phải xu nịnh và làm hài lòng bất kỳ ai trong xã hội này chỉ để đánh đổi một chút thuận lợi không chính đáng cho bản thân. Tôi có thể ngây thơ nhưng tôi có tiêu chuẩn của mình.
Đó là cuộc đời mà tôi đã sống.
***
Bạn thân mến, chiếc blog này đóng một vai trò quan trọng trong cuộc đời tôi. Không hẳn là một hoạt động xoay quanh sinh hoạt hàng ngày, nhưng tôi đã dành khá nhiều công sức để viết từng từ được lựa chọn cẩn thận ở đây. Những năm đầu tiên, blog này phục vụ như một công cụ để tôi hệ thống hoá kiến thức của mình về lĩnh vực mà tôi đam mê khi đó – marketing. Nhờ đó mà tôi khá có tiếng trong cộng đồng nhỏ cùng chia sẻ niềm đam mê ấy. Tôi đã lưu giữ lại những lời khen ngợi mà người đọc dành cho tôi trên blog hoặc qua mạng xã hội, và coi đó ân sủng để tiếp tục chia sẻ kiến thức. Qua thời gian, tôi không còn viết về marketing nữa và mở rộng ra (hay thu nhỏ lại) sự chia sẻ trong giới hạn suy nghĩ của tôi về cuộc sống hết sức cá nhân mà tôi đang trải qua hàng ngày. Hiện tại tôi có thể hình dung blog này là nơi tôi chia sẻ những suy nghĩ, cho phép tôi nói quá một chút thì mang tính triết học, về cuộc đời và bản chất của cuộc đời. Và vì đó là những suy nghĩ quan trọng nhất đối với tôi trong giai đoạn này, đương nhiên tôi có cái thôi thúc được viết ra ngay để đăng blog, khi tôi thấy cái suy nghĩ đó của mình có chút gì như kiểu đáng để chia sẻ, hay chỉ đơn giản là viết ra để lưu trữ.
Tôi biết có một vài bạn đã đọc blog tôi từ thời đầu và vẫn hết sức thiện ý mà theo dõi tôi nhiều năm qua. Tôi hy vọng không làm bạn thất vọng. Khi tôi nói không làm bạn thất vọng, ý tôi muốn nói là tôi đã sống thoả đời mình, và tiếp tục chia sẻ những suy nghĩ hay, ít nhất cho ai đó.
Tôi muốn cám ơn bạn, những người đã đọc blog của tôi và động viên chỉ bằng việc đọc.
Một phần quan trọng trong mười lăm năm qua.
***
Khi ngồi trên chuyến bay đêm đằng đẵng, tôi cũng nhớ đến mình của lần đầu tiên xa nhà bay sang Phần Lan. Tôi chưa bước sang tuổi mười chín và thú thực là không hề sẵn sàng để đi xa đến vậy. Tôi còn nhớ rõ nỗi nghẹn ngào của chia ly và cảm giác hoang mang trần trụi mà mình đang đối diện.
Nhớ đến điều đó để thấy mình đã đi xa đến đâu. Và mình đã thay đổi đến đâu.
Đầu tiên, về mặt tuổi tác, tôi đã ba mươi bảy tuổi. Tôi đã trải nghiệm đủ để một chuyến bay không làm khó dễ được tôi nữa. Từ khi có con và có một gia đình đầy đủ đúng nghĩa, tôi không còn thấy cô đơn như khi mình trẻ hơn. Tuy tôi bay dài một mình do vợ con chưa có visa để sang cùng, tôi không cảm thấy lẻ loi như hồi xưa. Trở thành bố mẹ là một bước ngoặt thúc đẩy ta vô biên. Không giống như khi ta yêu và trở thành người yêu, và không còn là một người yêu nữa khi mối tình tan vỡ. Khi ta có con, ta trở thành bố mẹ vĩnh viễn. Vai trò này không mất đi chỉ vì ta muốn. Khi tôi có con, tôi thấy mình bị buộc vào một nơi cố định và mình có một vai trò để thuộc về. Điều đơn giản lớn lao này khiến cho khái niệm về sự cô đơn không còn đúng nữa. Ta không còn một mình khi ta có con. Ta có gia đình bên cạnh.
Vả lại tôi cũng được hưởng hạnh phúc đầy đủ của một người bố. Khi ta làm sai với con của ta mà nó vẫn nhanh quên để yêu thương ta như cũ, ta thấy bóng dáng của tình yêu vô điều kiện, trong sáng, mà ta dường như không xứng đáng với nó.
Điều xưa nay vẫn dễ đánh quỵ người ta nhất chẳng phải là sự ăn mòn của cô đơn đó sao?
Trên chuyến bay đêm, tôi nghĩ đến con gái mình và tôi thấy như con bé con vẫn đang ở đây trong vòng tay tôi. Và đó là một nguồn sức mạnh diệu kỳ.
Điều thứ hai, tôi đã không còn sống trong quá khứ. Tên hiệu của tôi, Truy Ức – lấy trong câu thơ Đường trong bài Cẩm Sắt của Lý Thương Ẩn – là cách tôi gọi tên nhân dạng của mình – người sống trong quá khứ. Tuy vậy, từ khi biết đến triết lý của Đức Phật, tôi hiểu ra không phải quá khứ, càng không phải tương lai, hiện tại mới là nơi ta nên trân trọng nhất, và sống từng chút từng chút một. Hiểu ra điều đó giống như ta đã tỉnh mộng vậy.
Vì hiện tại là cái duy nhất ta đang có, nên trân quý vô cùng.
***
“Mười lăm năm ấy biết bao nhiêu tình“, xin mượn câu này trong Kiều.
Những việc cần phải làm, đã làm. Mười lăm năm tôi đã sống thoả ở Việt Nam. Không còn gì dang dở hay nuối tiếc nữa để có thể đóng lại một trang cuộc đời và mở ra trang tiếp theo, với rất nhiều phiêu lưu và mơ mộng về thế giới này.
Cuộc đời có được thêm mấy lần mười lăm năm. Mười lăm năm tiếp theo ta sẽ còn đi xa đến đâu, thì phải đi mới biết được. Có lẽ tôi muốn sống ít vị kỷ và nhiều lợi tha hơn. Hành trình trưởng thành là hành trình không bao giờ kết thúc, và tôi đã muốn bước đi trên hành trình tiếp theo rồi.
Trong lòng là sự ủng hộ của người thân, trong tâm có sự bảo vệ của Đức Phật, với niềm tin vào bản thân mình, đó là hành trang tôi mang theo trên chặng đường dài phía trước.
Turku, 250125
January 25, 2025 Leave a comment
Con đường Phần Lan (1)
Turku, Phần Lan
Email thông báo trúng tuyển cao học đến khi tôi đang đỗ xe chờ đèn đỏ ở một ngã tư gần nhà.
Không may làm sao, email đó thuần tuý chỉ có nội dung đại khái đây là thư từ hệ thống xét tuyển, để biết kết quả vui lòng ấn vào liên kết dưới đây. Chết tiệt, tại sao không thông báo ở trong email luôn đi! Những người làm hệ thống này hẳn không hề đặt chân mình trong giày của những người ứng tuyển như tôi nên họ phải thiết kế quy trình sao cho thật phiền phức. Dù vậy, không còn cách nào khác, tôi ấn vội vào bất kỳ liên kết nào mà họ đưa ra, tôi đã quá nôn nóng rồi.
Như chưa hết thách thức, tôi chỉ kịp chuyển tiếp đến trang thông báo chi tiết thì đèn giao thông nhảy sang màu xanh, khiến tôi đành tặc lưỡi cất điện thoại đi để di chuyển. Dừng vội xe ở một vỉa hè trong khu đô thị gần đó, tôi lướt thật nhanh nội dung bản tin và gần như thở phào nhẹ nhõm khi biết mình trúng tuyển.
Vợ tôi là người đầu tiên tôi báo tin.
***
Một ngày sau khi nhận thông báo trúng tuyển, nhà trường tiếp tục gửi cho một một email chào mừng đi kèm hướng dẫn hoàn thiện thủ tục học phí. Tôi vừa thanh toán khoản học phí cho kỳ đầu tiên sẽ diễn ra vào mùa xuân năm sau. Cũng có nghĩa là mọi chuyện đã chính thức rồi, sẽ không quay trở lại được nữa.
Vậy là tôi sẽ quay trở lại Châu Âu, quay trở lại Phần Lan. Sau mười lăm năm.
Nói đúng hơn là cả gia đình năm người sẽ cùng tôi bắt đầu hành trình du học, định cư sắp tới.
Và đây là nhật ký của hành trình này, bài đầu tiên.
***
Đâu đó đầu tháng tư năm nay, mẹ tôi và một người cô là những người gợi ý cho chúng tôi ý tưởng về việc sinh sống bên Phần Lan. Tôi và vợ vốn dĩ vẫn luôn nhớ tiếc quãng thời gian sống bên Bangkok nên gần như là luôn sẵn sàng để đi nước ngoài nếu có cơ hội. Vợ tôi hỏi tôi có muốn đi không, anh muốn đi cùng cả gia đình mình, tôi nói. Tôi dành suốt hai tháng để tìm hiểu về chính sách định cư Phần Lan và thấy là mình có cơ hội, nên chúng tôi tất bật triển khai – một kế hoạch mơ hồ lúc đầu nhưng nếu chịu khó đi sâu, ta sẽ thấy con đường dần dần xuất hiện.
Cách dễ nhất để sang Phần Lan là theo con đường giáo dục. Ở trường hợp của tôi thì là đi học cao học và dần dần tìm đường để định cư sau này. Phần Lan có chính sách định cư thân thiện dành cho dân du học, chưa kể những khoản hỗ trợ hào phóng, nên tôi nghĩ nếu mình nỗ lực hết sức thì thể nào cũng có cơ hội. Tôi nhanh chóng làm hồ sơ ứng tuyển, đối mặt với một rừng thông tin – tôi tìm hiểu mọi thứ có thể để cho chắc chắn, dù kể cả như vậy thì khối lượng thông tin vẫn là quá nhiều dễ làm ta kiệt sức, và vì tôi vừa bắt đầu một công việc mới đặng để có sự chuẩn bị tài chính tốt hơn, hai công việc cơ bản có sức ép tương đương nhau nên có thể nói là tôi đã đẩy mình vào tình trạng chịu đựng quá mức, dẫn đến quá tải. Tuy vậy, do tôi có mục đích riêng nên tôi đón nhận sức ép này một cách tích cực, nói không ngoa thì nó gần với sự tận hưởng hơn. Dù sao thì điều này cũng không xảy ra lâu, chỉ vài tháng thôi, sau đó sẽ là một cuộc sống khác. Chính suy nghĩ này đã động viên bản thân tôi rất nhiều để vượt qua quãng thời gian trì trệ quá độ đó.
Tôi nộp hồ sơ vào tháng bảy, quá trình ứng tuyển kéo dài từ giai đoạn đỉnh cao của mùa hè khốc liệt cho đến cuối mùa thu muộn, ở giữa đó thành phố chứng kiến cơn bão Yagi lịch sử tàn khốc tràn về cuốn phăng đi mọi thứ, để lại một cảnh tượng đổ nát hoang tàn sẽ còn được nhắc lại nhiều năm sau đó, cho đến gần cuối tháng mười một khi những cơn gió se lạnh thực thụ đầu tiên của mùa đông thổi đến thì mới có kết quả tuyển sinh, dường như cũng đến từ một vài đợt trì hoãn. Trong ba nguyện vọng thì tôi đỗ một, và đang được cân nhắc cho một nguyện vọng khác. Chiến tranh vẫn đang xảy ra ở dải Gaza, Nga tấn công dai dẳng với Ukraine, Mỹ vừa kết thúc bầu cử và sẽ ngay lập tức kéo theo sự đi lên của đồng Bitcoin, còn thị trường bất động sản Việt Nam vừa chứng kiến một sự tăng giá kỷ lục của phân khúc chung cư nội thành. Công ty của tôi cũng trải qua một vài biến động lớn nhưng nhìn chung là tôi cố tách mình ra khỏi những trò chơi chính trị công sở để không ảnh hưởng đến mình. Khi thế giới xung quanh vẫn đang vật lộn với từng ấy thứ, nói quá lên một chút thì tôi thấy mình vẫn còn may mắn khi mọi sự nhìn chung là theo ý mình. Cả quá trình ứng tuyển cao học của tôi đã kinh qua từng ấy sự kiện vĩ mô như thế đó.
Và vì kỳ học mùa xuân sẽ đến rất nhanh, chúng tôi (tôi và vợ) bỗng thấy mình chỉ còn chưa đầy hai tháng để thu xếp cuộc sống còn lại.
Có thể nói là chúng tôi vẫn luôn chuẩn bị tinh thần cho việc rời đi – đến độ nếu bạn muốn biết thì tôi có thể chia sẻ là từ khi chưa hề có gì chắc chắn, tôi đã quyết định bán một căn nhà cùng chiếc xe của mình đi, để chuẩn bị sẵn. Nếu kết quả không khả quan, tôi khá chắc chắn là sẽ hối tiếc rất nhiều với sự tăng giá của thị trường bất động sản như trên đã nói. Nhưng đó vẫn luôn là một phần tính cách của tôi, qua thời gian, phần tính cách này dường như chỉ trở nên ngày một ăn sâu hơn đến mức thâm căn cố đế vào con người tôi – đó là khi có một kế hoạch, dù mới chỉ ở bước mơ hồ, tôi sẵn sàng đẩy bản thân vào thế không còn gì để mất để có thể quay trở lại được nữa, đặng khiến kế hoạch bắt buộc phải xảy ra. Nếu nhìn theo một khía cạnh nào đó, bạn có thể dễ dàng nói tôi là kiểu người sống mà không nghĩ quá nhiều, không biết nghĩ xa. Nhưng tôi thì sẽ nói, tôi tin vào tiếng nói thôi thúc bên trong con người mình. Dù sao thì phần cảm tính (hay là lý tính đây?) bên trong tôi vốn dĩ đã hiểu tôi quá rõ và chưa bao giờ phản bội lại tôi cả. Tôi chắc chắn là mình đã từng làm những việc sai lầm, nhưng với những quyết định lớn nhất trong đời, tôi chưa từng phải hối tiếc.
Lòng tin vào bản thân là thứ neo giữ ta lại giữa giông bão cuộc đời. Hãy có lòng tin vào bản thân.
***
Tôi từng sinh sống tại Phần Lan. Đó đã là chuyện của mười lăm năm trước.
Trong mười lăm năm kể từ khi trở về Việt Nam, tôi đã xây dựng một cuộc sống và sự nghiệp không đến nỗi hiển vinh, nhưng chí ít với một kẻ không mưu cầu quá nhiều như tôi, tôi quan tâm hơn đến việc liệu tôi có làm nên trò trống gì trong đời hay không – câu hỏi tuyệt vọng lớn nhất cuộc đời ta khi ta còn là sinh viên và quá non nớt với cuộc đời lạc lõng. Kết quả cho thấy khi tự đẩy mình vào trong cái guồng đua xã hội, ta có thể đạt được điều ta muốn nếu cố gắng đầy đủ, đôi khi cần cật lực. Nhưng nhìn chung những tiêu chuẩn xã hội chưa bao giờ là thứ tôi ham mê theo đuổi. Tôi chỉ muốn biết là mình có thể làm được gì. Trong Rừng Nauy của Murakami có hai nhân vật đặc trưng, Toru và Nagasawa. Nếu Nagasawa là con người tài giỏi, chính trị, cả đời theo đuổi tham vọng xã hội (dù điều đó chẳng thực sự làm hắn hạnh phúc) thì Toru là kẻ sống trong thế giới và tiêu chuẩn riêng của mình, không màng thế sự. Tôi thuộc về phía của Toru nhiều hơn, khi những tiêu chuẩn của bản thân mới là thứ mình coi trọng.
Vấn đề của việc đẩy mình vào guồng đua đó là nó sẽ ổn thoả nếu ta sống một mình. Nhưng khi ta có gia đình, nhu cầu của ta thay đổi và ta bắt đầu thấy rằng cái guồng đua đó không còn thuộc về ta nữa. Tham gia vào guồng đua tức là ta đánh mất mình từng chút một để mong cầu một thứ gì đó đổi lại, nhiều khi là không tương xứng, nhưng ta vẫn chấp nhận bởi sức ép từ quan niệm xã hội. Nhưng cuộc sống gia đình lại mang một giá trị khác, là cái nôi để ta có thể là chính mình nhiều nhất có thể, hoặc tốt đẹp hơn, là nơi ta làm đầy mình thêm, ta hoàn thiện mình. Cố nhiên sẽ có những người tìm thấy sự cân bằng trong cả hai khía cạnh, nhưng hầu hết mọi người sẽ không như vậy. Tôi thuộc về phần đông thông thường.
Tôi có rất nhiều lý do để lựa chọn con đường Phần Lan, tôi có thể ngồi đây vào nói ra một trăm lý do. Trong đó có hai lý do chính. Ngoài lý do liên quan đến bản thân mà tôi từng nói vắn tắt ở đây (đi để học cách tạo ra kiến thức), lý do thứ hai đó là tôi muốn có nhiều thời gian dành cho gia đình, dành cho những đứa con của mình. Tôi muốn có thời gian tối đa cho chúng.
Tôi từng đọc ở đâu đó tuổi thơ của trẻ con chỉ có chừng mười năm đầu đời. Nếu là vậy, các con tôi đứa lớn thì chỉ còn một, hai năm, đứa nhỏ thì còn dăm bảy năm. Tôi không muốn trở thành một phụ huynh vắng mặt, ngược lại, tôi muốn dành cho các con của tôi những gì tôi ít được nhận khi còn bé – đó là thời gian và sự ủng hộ của cha mẹ, vô điều kiện.
Nếu tôi còn ở trong cái guồng kia, tôi khó có thể làm được điều đó.
Vì vậy tôi và vợ quyết định nếu có cơ hội đến một cuộc sống khác mà có thể dành nhiều hơn cho gia đình mình, thì thử xem sao.
Ở các phần sau hy vọng tôi có thể nói kỹ hơn về những điều này. Còn hiện tại, chúng tôi vẫn đang tất bật để chuẩn bị cho những viên gạch đầu tiên trên con đường dài phía trước.
Chuẩn bị đi thôi!
PS. Bức ảnh minh hoạ là thành phố Turku trong tuyết trắng, nơi gia đình tôi sẽ sinh sống, học tập và làm việc.
Hanoi, 241124.
November 24, 2024 Leave a comment
Những chuyến bay
Bài này viết từ tháng 11/2016, tôi đã không nhận ra là nó quan trọng đối với mình như vậy.
***
Nội trong năm nay, tôi đã sống ở nước ngoài non nửa.
Cứ độ vài tuần, hoặc một tháng là tôi lại thấy mình lênh đênh đi về một miền đất nào đó ở bên kia biên giới. Đầu năm là Indonesia, transit ở Malaysia, giữa năm là Singapore, sắp tới là Nhật Bản; từ cuối năm trở đi là liên tục những bận đi về của hai đầu Hà Nội, Bangkok, vội vã..
Có dạo, cứ bước lên máy bay là tôi thấy mình quay về buổi đêm hôm ấy, một ngày của tháng ba cách đây mười năm, khi đứa bé là tôi một mình lên đường đi du học. Châu Âu rất xa, lòng người hoang vắng, mắt người yêu đỏ hoe, con mèo đầu tiên trong đời chỉ kịp ôm lần cuối rồi vĩnh viễn không gặp lại nữa, bóng người thân trước phòng cách ly, nỗi hoang mang của lần đầu dấn thân, tôi ngơ ngác lỳ lợm đón nhận tất cả; chiếc phi cơ khổng lồ, sừng sững lao hun hút vào mây mù, ném mình xuống ghế ngồi, tôi phó mặc tất cả, lặng lẽ nhìn vào thành phố mờ dần trong sương, luẩn khuất ở phía cuối chân trời, tôi hiểu rằng con đường ở phía trước đã thực sự bắt đầu.
Những chuyến đi, chúng luôn lấy mất của chúng ta cái gì đó, và mang lại cho chúng ta cái gì đó.
Bước sang bên kia của cánh cửa hành trình, ta không phải là mình khi bước vào nữa.
Về sau này, khi lịch bay kín đặc, tôi đã thôi không còn cái ám ảnh hoài niệm đó nữa. Mắt người tình đã ở rất xa. Tôi hăm hở lao vào các chuyến đi, bồng bềnh trên những tầng không ngấn nắng. Chân trời xanh thẳm một màu viễn dương. Những chuyến đi đưa tôi đi rất xa, rồi lại trở về, rồi lại đi rất xa. Cứ bồng bềnh trôi mãi như thế.
Những chuyến bay giữa hai thành phố thân quen đến mức tôi thuộc cả lộ trình chân không. Tôi biết rằng năm phút sau khi chiếc phi cơ lao vút lên từ mặt đất, đến một độ cao nào đó vẫn đủ để nhìn thấy thành phố ở phía dưới, sẽ dừng lại giữa không trung, từ từ nghiênh cánh để quay đầu. Ở cái góc nghiêng chầm chậm đó, nhìn ra cửa sổ sẽ thấy như đang cầm ống lens góc rộng chiếu thẳng vào thành phố một góc bao quát rộng lớn đến kỳ dị. Tà huy rực rỡ ở chân mây. Một cảnh đẹp huy hoàng của bầu trời. Lớp không khí mỏng và nhẹ bẫng xâm chiếm khoang máy làm cho người ta có cảm giác lơ lửng. Tôi biết là mình đang bay. Chỉ năm phút thôi, bên ngoài cửa sổ sẽ thấm đẫm mây trời. Bay nhiều đến nỗi các đám mây cũng quen thuộc đối với tôi, tôi đã gặp chúng hàng trăm lần rồi, vẫn là những hình dáng ấy, từng đụn từng đụn nhỏ lần lượt heo hút bị bỏ lại đằng sau. Những đám mây cứ thế ôm ấp chiếc phi cơ vào lòng, mang cả tôi trong ấy, thành ra chúng mang lại cho tôi một sự ấm áp kỳ lạ. đằng nào thì ở trên này, cũng chẳng có gì ngoài mây.
Có một điều dễ nhận ra, sân bay là nơi chốn tẩy trần đi cái mùi ngột ngạt của đô thị. Chỉ có sân bay là mang trong nó cái mùi này, một mùi gì đó lãng quên như mây trời, mỏng nhẹ bãng lãng. Bước vào khu vực sau lưng cửa hải quan để đến phòng chờ, khắp nơi là du khách bốn phương, một mùi quốc tế ập thẳng vào cánh mũi. Tôi như được kéo vào chỗ dừng chân, nơi chuyển tiếp giữa mặt đất và bầu trời, nên bầu không khí cũng được gột rửa đi mùi thành phố đậm đặc xung quanh, tôi không còn thấy một lưu ảnh nào của phố thị nữa, cũng chẳng có lấy một dư hương. Ở sân bay mọi thứ đều được thay áo. Chúng ta gián tiếp bước lên bầu trời, từ trước khi thực sự bước lên trên nó. Và máy bay, trăm chiếc như một, đều mang trong nó một mùi như nhau. Một bầu không khí rất loãng, lạnh lẽo, như những đám mây đang tan dần vào khoang hành khách, cứ thế bủa vây, khiến ta bồng bềnh. máy bay cũng có mùi như bầu trời.
Vốn sợ đi máy bay nên mỗi chuyến bay đều mang cho tôi một sự căng thẳng nhất định. Nói thẳng ra là tôi ghét bay, cứ nhìn thấy máy bay là tôi không cách gì dành trọn cho nó một niềm tin tưởng tuyệt đối. Tôi nhạy cảm với mỗi sự chênh chao mất cân bằng khi chiếc phi cơ liệng gió. Tôi cũng không ngủ được trên các chuyến bay dài, điều này thực sự là một nỗi khiếp sợ. Mười tiếng đằng đẵng từ Hà Nội đến Frankfurt là ám ảnh kinh hoàng không sao kể xiết. Xem xong ba bộ phim, nhìn đồng hồ vẫn còn tận bốn tiếng nữa. Thở dài ngao ngán. Hành trình đến phương Tây đằng đẵng như thế đấy, các cơn hoang mang kéo dài theo mỗi lần giật cục của máy bay. Hồi ức kinh hoàng gọi tên những lần rơi tự do độ một hai giây, cả khoang hành khách chao đảo, tôi biết mình không thể ngủ chập chờn được nữa, ở những khoảnh khắc trong “vùng thời tiết xấu” ấy, điều tôi hay nghĩ đến nhất, là những gì mình chưa làm được..
Sau này, khi đã bay quá nhiều, và đi lại ở những thời điểm chán đời nhất, gần như không còn gì để mất, nỗi sợ hãi mơ hồ khi chấp chới ở tầng không bỗng nhiên không còn nữa. Tôi phó mặc tất cả, hay nói đúng hơn là chẳng còn muốn để tâm nữa, ra sao cũng được, thì lại thấy những chuyến bay lặng lẽ đến vô chừng. Hết thời gian để lo sợ việc bị rơi, tôi có thêm thời gian để suy nghĩ về những điều trầm trọng hơn, tỉ dụ như tôi là ai, và mình đang làm cái quái gì cho cuộc đời của mình. Nghĩ cùng kỳ lạ thật, đôi khi tôi có những trải nghiệm khiến thời gian và khoảng cách trở nên vô cùng tương đối, ví dụ như chỉ vài tiếng trước còn ôm ấp nhau, ngoảnh lại một cái đã thấy xa tận chân trời. hơi ấm của cái ôm còn chưa tiêu tan hết trên da thịt thì đã thấy mình chơ vơ tại một thành phố đông người. Hay buổi sáng vừa ngồi cafe tại Cộng thì tối hôm đó tôi đã thấy mình cầm cốc takeaway của Starbucks Bangkok, để rồi có thể hôm sau đã lại gặp nhau cười nói tại Hồ Gươm. Giao thông phát triển hơn, cuộc đời vội vã hẳn, mọi thứ dần trở nên thoáng chốc. con người xa nhau dần. Chỉ thấy mình là ngày càng gần mình hơn.
Đời này thoáng chốc phù vân
Nụ ly biệt cũng phai dần dư hương
Rồi cũng đến lúc giữa những đợt đi – về, tôi không còn biết đâu thực sự là đi, đâu thực sự là về; bởi nơi chốn nào cũng hoang vu thoáng chốc như nhau. Tôi không còn thấy lạ lẫm ở một thành phố lạ mà thấy mình chìm dần vào trong nó. Hạ cánh ở sân bay, tôi thậm chí còn nhận ra được mặt những nhân viên ở đó. Những con người tôi gặp dần trở thành vòng tròn. Những con chó mèo hoang ở Bangkok cũng dần quen mặt, gặp tôi cứ thản nhiên như không, cả những người bán dạo bên đường mà chạm mặt nhau gần như hàng ngày. Mọi người biết tôi. Tôi dần chấp nhận rằng cái thế giới của mình đã nằm ngoài vùng biên giới quốc gia. Đi đâu cũng là trở về cả, khái niệm “nhà” cũng trở nên không quá quan trọng, kể từ khi tôi nhận ra điều này, cái gắn kết giữa tôi và Hà Nội ngày càng trở nên mỏng manh hơn nữa. Hà Nội còn lại gì ngoài những cơn gió mùa bất chợt?
Rất nhanh thôi khi đặt mình xuống ghế ngồi, tôi sẽ thiếp đi, chập chờn giấc ngủ, mơ màng thấy mình nhẹ bẫng dần khi máy bay tung cánh. Ở những khoảng cách chạng vạng giữa bầu trời và mặt đất ấy, tôi rất thường xuyên nghĩ đến mẹ, người hết sức lo cho tôi trước mỗi chuyến đi dài. Tôi chỉ kịp nhắn cho mẹ là con sắp đi vào đêm hôm trước, chứ đại đa số là không gặp được. Mẹ sẽ gọi cho tôi trước khi cất cánh, nói gì đó mà tôi nghe không rõ, dặn dò đủ thứ, cúp mắt trước khi tôi định nói gì. Rồi tôi sẽ gặp lại mẹ, ngay trước một chuyến đi ở lần sau. Ở giữa bầu trời, giữa sự rung lắc của máy bay, hay khi tắm trong dòng suối ánh sáng mà vầng dương rực rỡ ở đằng xa rọi lại, mẹ là người khiến tôi thấy yên ổn nhất khi nghĩ đến, như là thiên sứ vậy, trong những cuộc hành trình của mình. Tôi biết rằng tôi phải trở về.
Giọng cơ trưởng điềm đạm vang lên, những cô tiếp nhẹ nhàng bay qua lại như những thiên thần. Không khí loãng dần, tôi yên tâm quăng mình vào giấc ngủ. chào mừng đến với bầu trời!
Tôi học được từ cậu em coach fitness đó là việc đi nhiều sẽ làm cơ thể bị stress, cho dù ta không nhận ra. Sự thay đổi nơi chốn dẫn đến các tập quán cũng thay đổi. Tôi hết sức tránh điều này. Vì vậy trên mỗi chuyến bay, tôi học được một kỹ năng sinh tồn tự nhiên đó là ăn hết các suất ăn, dù đại đa số đồ ăn trên máy bay là nhàm chán và hoàn toàn không chuẩn macro. Tuy có vượt macro của ngày hôm đó cũng được nhưng tôi luôn cố gắng ăn hết những gì có thể, trừ khi quá nhàm chán, bởi khi cơ thể stress, hai điều có thể làm tốt nhất cho nó đó là ăn đủ thức ăn, uống đủ nước và nghỉ ngơi. Thậm chí ăn dư ra một chút cũng được vì cơ chế vận hành kháng stress của cơ thể sẽ cần nhiều năng lượng hơn bình thường. Tôi cũng thu xếp bằng mọi cách để dù ở trên đất nước nào thì cũng đi tập gym đều đặn như khi ở nhà và ăn uống đầy đủ chuẩn macro hết sức có thể. Cơ thể chúng ta không biết nó đang sống ở đâu, nó chỉ phân biệt được các hành vi hàng ngày và những thay đổi trong sinh hoạt trong thời gian ngắn sẽ dẫn đến stress. Vì vậy khi thay đổi môi trường sống, tôi làm hết sức có thể để cơ thể hiểu rằng vẫn phải vận hành từng ấy việc như bình thường, đây là một cách để kháng stress. Thời gian biểu của tôi, do vậy, mà hầu như vẫn như nhau trên mọi đất nước. Tôi dần trở thành một người xê dịch chuyên nghiệp.
Cứ lên máy bay, hoặc là tôi tìm cách chập chờn ngủ, hoặc là tôi chìm đắm vào âm nhạc và một quyển sách nào đó. rất ít khi tôi để ý đến những người xung quanh. Thực ra tránh tiếp xúc với con người thì tốt vì xã hội trong máy bay, về cơ bản, phản ánh lại chính xác xã hội ở ngoài kia, tức là có bao nhiêu loại người trong xã hội thì có bấy nhiêu trên máy bay. Mà tôi thì vốn chán ghét con người cùng sự hỗn loạn của họ.. Ấy thế mà lần đó tôi lại chú ý tới hai người bạn ngồi cạnh. Họ là sinh viên năm cuối của trường Đại Học ngoại ngữ Hà Nội đang trên đường trở về nhà. họ là người Palestine. Tôi chẳng biết gì về Palestine, cho nên chúng tôi nói chuyện về đất nước của họ, bằng Tiếng Việt. đúng vậy, hai cậu bạn sinh viên với Tiếng Việt hoàn hảo có thể chém gió được, dành suốt hai tiếng bay để thổ lộ cho tôi về đất nước duy nhất trên thế giới trong lịch sử chưa từng giành được độc lập. Họ đang trên đường để trở về quê hương, và sẽ cống hiến trong các cơ quan nhà nước, với nỗi khao khát một ngày nào đó sẽ mang lại tự do cho đất nước mình. Đôi khi nói về chiến tranh, tôi thấy họ gần như là bật khóc. Hai thanh niên kiên cường, học tập tại Việt Nam và trở thành những sinh viên ưu tú, có thể lựa chọn ở lại Việt Nam để hưởng thụ (quả thật, có những dân tộc coi sinh sống ở Việt Nam là sự hưởng thụ, nghe thật là điên rồ), nhưng họ chọn quay về đất nước chiến tranh. Tôi vẫn nhớ rất lâu giọng nói của chàng trai Palestine ấy, “một ngày nào đó Palestine sẽ giành được độc lập”, bằng Tiếng Việt.
Chuyến bay hôm nay, tôi mang một sấp sách về Hà Nội để đọc. Hai quyển của cụ Hoàng Đạo Thuý, một quyển của Thạch Lam. Càng ngày tôi càng cảm nhận rất rõ mình là thằng sinh bất phùng thời. Hoặc có lẽ kiếp trước của tôi cũng đã hăng hái đi theo Nhất Linh để thực hiện cách mạng văn chương; hoặc đồng hành cùng Phạm Duy trên con đường cái quan để say sưa viết nhạc, rồi ngồi phè phỡn hút thuốc phiện cùng Đinh Hùng.., Đọc một quyển sách về Hà Nội xưa, khi ở dưới chân là Hà Nội tan dần vào trong mây, không khỏi không thấy một nỗi ngậm ngùi khi những gì thuộc về hào hoa thanh lịch của đất Kinh Thành, dù muốn dù không, đã không còn nữa. Tôi hoài niệm, không nhưng mù quáng, cái thời Nho giáo ưu mỹ đó không còn hợp thời nữa, tất yếu phải bị thay bởi một văn hoá khác mang hơi thở của hiện đại. Nhưng chúng ta đã làm gì với Hà Nội của mình bây giờ, ngoài việc tàn phá nó? Hỡi ỡi.. một vài năm nữa, khi những thế hệ trí thức tinh hoa cuối cùng của xã hội cũ cũng qua đời, những chuyện cũ Hà Nội được thuật lại trong sách của cụ Hoàng Đạo Thuý, hay Thạch Lam, sẽ chỉ như những câu chuyện cổ tích ước lệ còn lại, về cái thời không còn ai biết nữa. cũng là lẽ thường thôi, chăng..?
Lần đi này tôi đã chào thật cẩn thận hai con mèo. Chúng vốn là loài độc lập, hầu như chẳng cần đến ai; nhưng tôi biết bọn nó vui hơn khi có tôi ở nhà. Trước khi đi, vuốt ve cả hai con, chúng cứ tưởng chỉ là sự vuốt ve bình thường, nên phản kháng nhẹ, mèo vẫn là cái loài khó tính như thế, cho đến khi tôi mở cửa bước ra, thì chúng mới biết là tôi sắp đi. Cả hai con đều hướng ra phía cửa, mắt hờ hững một nỗi buồn hoang vắng. Có lúc nào khi ở nhà một mình, hai con mèo nhớ đến tôi?
August 18, 2024 Leave a comment
Sự tự do
Một câu hỏi thường thấy của Vietcetera dành cho các khách mời trong chương trình Have A Sip của mình: Nếu phải chọn một quyển sách để mang ra ngoài hoang đảo, bạn sẽ chọn quyển sách nào?
Là tôi thì tôi sẽ chọn quyển trên của Murakami.
***
Tôi là con người của tiểu thuyết (tiểu thuyết nói được về gần như mọi thứ ta muốn biết về cuộc đời này) nhưng lại chọn một cuốn sách không phải tiểu thuyết để mang theo. Nếu là vài năm trước, đứng trước câu hỏi này hẳn tôi sẽ phải suy nghĩ rất lung, và nếu được cho phép, tôi sẽ xoay xở bằng mọi cách để mang theo không chỉ một mà là ba quyển sách, dẫu cho có khó khăn đến đâu. Một cuốn của Milan Kundera, một của Murakami và một của Romain Gary. Khi tôi nói “một cuốn”, tôi muốn nói đến một cuốn hết sức cụ thể của từng tác giả này, không phải một cuốn ngẫu nhiên. Những ông nhà văn già ấy đã không ngừng an ủi tôi, khích lệ tôi theo suốt tháng năm. Tôi muốn mang họ theo cùng mình.
Nếu như vậy là quá tham lam và bắt buộc phải chọn một, tôi sẽ mang quyển sách của Murakami và như thế là đủ với tôi trong hiện tại.
***
Ở ngoài hoang đảo một mình. Trong tình thế giả định này, quyển sách khiến ta đọc không chán ngày này qua ngày khác, mỗi khi đọc ta lại thấy một điều gì đó mới để suy nghĩ về, giúp ta mở rộng thêm góc nhìn của ta về cuộc đời và soi chiếu lại chính bản thân ta, với tôi chỉ có một quyển như thế và là quyển sách này.
Khách quan mà nói, rất có thể cuốn sách nhỏ của Murakami tự bản thân nó không huy hoàng đến vậy. Giống trong trường hợp một bài hát, hoặc một bức tranh, có thể tuyệt đối bình thường đối với nhiều người. Nhưng với một thính giả, hoặc một người thưởng lãm, cụ thể lại tìm thấy điểm gì đó có thể chạm tới cảm xúc sâu thẳm của họ một cách sâu sắc nhất. Bài hát, hoặc bức tranh, trở nên quá đỗi quan trọng đối với họ, theo một cách riêng tư không theo logic thường thấy của người thưởng thức phổ thông. Đó là điều tôi muốn nói đến. Giá trị của một tác phẩm nghệ thuật có tính khó lý giải riêng và sợi dây gắn kết giữa tác phẩm và người thưởng thức đôi khi phải có đủ “duyên” mới se nổi.
Tóm lại, tôi khá chắc chắn rằng nhiều người sẽ cho rằng đây không phải tác phẩm xuất sắc gì cho cam của Murakami, nếu chỉ xét riêng trong giới hạn các tác phẩm văn học của ông – người nổi danh với những Rừng Nauy hay Kafka bên bờ biển. Xét cả theo thể loại, tuy rằng Murakami tự miêu tả đây là một cuốn tự truyện tập trung vào hành vi chạy bộ và có nói chút ít về những bài học cuộc đời, sẽ là tương đối miễn cưỡng nếu nói đây là cuốn hồi ký ấn tượng, mang tầm góc lớn lao với những triết lý sâu sắc. Đối với phần lớn người đọc ưa thích thể loại hồi ký, tự truyện, họ sẽ bỏ qua ngay khi lướt trên kệ sách. Họ sẽ tìm đến những vĩ nhân, những triết gia để đọc thay vì một nhà văn người Nhật.
Chính yếu tố lững lờ ở giữa tự truyện/sách triết học và không mang tham vọng lớn bằng cách chỉ nói trung thực về những cảm nhận của mình thông qua hành vi chạy bộ trong suốt cuộc đời của mình mà Murakami có thể viết ra cuốn sách có thể nói là quan trọng nhất đối với bản thân ông.
Và có một độc giả như tôi đón nhận nhiệt thành.
Ở đoạn phía sau tôi sẽ giải thích cặn kẽ tại sao.
***
Murakami là một nhà văn chạy bộ. Nhà văn-chạy bộ. Hai điều này không thể tách rời và gần như là một. Nếu Murakami không chạy bộ thì ông đã không trở thành một nhà văn. Thực tế thì ông đã viết hai trong số những tiểu thuyết đầu tiên của mình từ trước khi chạy bộ nhưng nhanh chóng nhận ra mình không thể theo được văn nghiệp, nói cách khác là viết ra được những thứ lớn lao, nếu không hình thành thói quen mà theo ông là “hữu ích nhất, có ý nghĩa nhất” trong đời mình là chạy bộ không ngừng nghỉ trong nhiều thập kỷ. Nhờ chạy bộ, từ đó có thể chất hoàn hảo sau khi thay đổi lối sống thiếu lành mạnh khi điều hành việc kinh doanh quán rượu, ông bắt đầu có thể viết ra những tiểu thuyết như Cuộc săn cừu hoang với lối phong cách riêng được định hình và trở thành tác phẩm lớn đầu tiên giúp ông chính thức thoát khỏi cái danh nhà văn trẻ tiềm năng để trở thành một tác gia xuất chúng ở Nhật.
Cuộc săn cừu hoang đính xác là một tác phẩm lớn trong giai đoạn thứ nhất của sự nghiệp văn chương bao gồm, có thể chia ra, ba giai đoạn của Murakami.
Ông đã không nhận ra ý nghĩa của việc chạy bộ ngay từ đầu cho đến tận cuối những năm ở độ tuổi năm mươi, tức là gần hai mươi năm sau đó. Nó hẳn phải có một ý nghĩa nào đó, ông nghĩ. Và ý nghĩa đó là gì?
Rốt cuộc ông cũng nhận ra ý nghĩa thực sự của chạy bộ, cũng là bản lề hình thành nên triết lý sống của ông qua tháng năm, được tiết lộ hết sức rõ ràng qua cuốn sách đó là giúp ông đạt đến tiêu chuẩn của bản thân. Việc đạt đến tiêu chuẩn của bản thân là hết sức quan trọng đối với Murakami, có thể nói là toàn bộ ý nghĩa cuộc đời. Với tư cách một nhà văn, việc viết lách đạt đến chuẩn mực mà ông tạo ra khiến ông trở thành một nhà văn ngày càng xuất chúng hơn. Mở rộng ra với tư cách một con người, thông qua việc chạy bộ cần mẫn hàng ngày và vượt qua từng mức độ mà ông nâng tầm góc của mình lên, trong mọi khía cạnh của cuộc sống.
Murakami rất thích việc chạy bộ và ông còn yêu thích việc trở thành một nhà văn hơn. Ông coi việc trở thành nhà văn là một phận sự, một khải thị từ trên trời rơi xuống và bất luận như thế nào, ông đã đón nhận. Điều ông quan tâm nhất trong cuộc đời mình đó là mỗi tác phẩm sau hoàn thiện hơn tác phẩm trước và mối quan hệ quan trọng nhất mà ông cần duy trì là mối quan hệ mang tính ý niệm giữa ông và độc giả.
Chính việc thay đổi lối sống từ không lành mạnh trở nên lành mạnh, điều hoà, với trụ cột chính là việc chạy bộ hàng ngày để cải thiện thể chất đã cho phép ông nâng dần tiêu chuẩn viết lách của bản thân để đạt được các thành công trên văn đàn. Những chuỗi hoạt động đó đã tạo nên một Murakami tiểu thuyết gia ở phương diện bề mặt, và quan trọng hơn, sâu sắc hơn, là một Murakami có triết lý sống ở phương diện con người.
Việc hình thành được triết lý sống là rất quan trọng.
Đó chẳng phải là ý nghĩa của cuộc đời hay sao?
***
Những câu hỏi lớn của cuộc đời, ta là ai, ta sống để làm gì, ai rồi cũng phải tự trả lời. Có người cả đời không trả lời được và cuối cùng là trôi dạt. Có người lạc lối đến vô phương cứu chữa. Và cũng có người tìm thấy hạnh ngộ để dấn thân.
***
Vậy làm thế nào để tìm ra ý nghĩa cuộc đời mình?
Đây là câu hỏi khó và dường như mỗi người sẽ tìm ra một cách thức cho riêng mình, hoặc không.
Tôi nhận ra trong trường hợp của Murakami, cách thức để ông tìm thấy ý nghĩa cuộc đời mình đó là cố gắng đặt bản thân vào gần nhất có thể phạm vi của sự tự do.
Murakami là người hết sức tự do.
Murakami kết hôn sớm ngay từ khi chưa kết thúc Đại Học. Và vì không thích ý tưởng chen chúc trong các toa tàu kẹt cứng và nắm mình vào các cuộc họp công sở hàng ngày, ông đã vay mượn hết mức có thể để có thể mở một quán rượu ở nội thành Tokyo. Việc kinh doanh không hẳn là thuận lợi, trái lại ông và vợ đã làm việc cật lực từ sáng sớm đến đêm muộn trong suốt quãng tuổi hai mươi để trả nợ. Khi việc kinh doanh dần ổn định, ông quyết định bán quán rượu đi để toàn tâm toàn ý cho việc viết văn – lúc đó vẫn là nghề tay trái và thu nhập từ viết văn vẫn kém xa so với quán rượu. Ông và vợ dọn ra một căn hộ ở ngoại ô Tokyo, sống hết sức thanh đạm và hạn chế hết mức việc giao thiệp xã hội (tận hưởng cái niềm vui giản dị xa xỉ là chỉ gặp những người muốn gặp). Đó là lúc ông bắt đầu đi ngủ sớm và dậy sớm, chạy bộ sáu dặm mỗi ngày và tham gia vào các cuộc thi marathon ít nhất mỗi năm một lần.
Nói cách khác là đi tìm kiếm cuộc sống tự do hơn, chủ động hơn trong sinh hoạt hàng ngày.
Đó là một canh bạc tại thời điểm đó bởi lẽ nếu tác phẩm tiếp theo không ấn tượng, rất có thể cuộc đời nhà văn của Murakami đã kết thúc sớm và ông và vợ quay trở lại việc điều hành quán rượu quần quật như đã từng.
Rất may điều đó không xảy ra, và Rừng Nauy ra đời.
***
Hoàn toàn không phải ngẫu nhiên khi Murakami bắt đầu Chương một cuốn tự truyện của mình bằng thời gian khi ông ở Hawaii, thứ Sáu, ngày 5 tháng Tám năm 2005. Đó là nhiều năm sau khi ông đã hoàn tất xuất bản những tác phẩm lớn nhất của mình (Rừng Nauy, Nhảy Nhảy Nhảy, Chim vặn dây cót…) và chuyển sang nước ngoài sinh sống. Theo lời kể của ông, cuộc sống ở đây (Hawaii) hạnh phúc ra sao, chúng tôi có thể đi loanh quanh tha thẩn tuỳ thích, đọc sách dưới bóng cây, hoặc, nếu chợt nảy ra ý tưởng, thì bước xuống, mặc nguyên như thế, nhúng mình một cái trong con lạch.
Đó chẳng phải là thể hiện tột cùng của tự do hay sao.
Và nếu bạn hiểu ý tôi, đó thực sự là cuộc sống ở một hoang đảo.
Nơi mà Murakami duy trì cuộc sống điều độ của mình. Chạy bộ vào buổi sớm, bơi ở biển và ăn tối với bia và cá nướng. Giữa khoảng thời gian đó là viết lách cho đến khi niềm hứng khởi được dừng lại để duy trì cho đến hôm sau, và các tác phẩm lần lượt ra đời.
Dễ thấy rằng Murakami là một nhà văn Nhật Bản không hề truyền thống và ông tự do hơn khi ở nước ngoài. Ngay từ đầu, phong cách của Murakami đã theo lối hậu hiện đại và độc giả ông hướng tới cũng mang tính toàn cầu hơn các tác giả tiền bối. Tuy bối cảnh và các nhân vật là ở trong lòng Nhật Bản cũng như là người Nhật thuần tuý, ta gần như không thấy những rào cản mang tính địa phương dễ ngăn chặn sự chấp nhận của độc giả quốc tế. Nói cách khác, tính kỳ quặc Nhật Bản thâm canh cố đế trong văn chương điển hình ít xuất hiện trong phong cách kể chuyện của Murakami. Ông hiện đại hơn, đương thời hơn, dễ gần gũi và tưởng tượng hơn.
Lối sống tự do (kết hôn sớm mà không có con, không đi làm văn phòng mà mở hiệu kinh doanh. nghe nhạc Tây phương, sống ở nước ngoài…) từ cá tính của ông chắc hẳn ảnh hưởng lên phong cách viết văn của Murakami. Và như ông đã nói, chính vì có cái tôi khác biệt, độc nhất, mà ông có thể viết tiểu thuyết.
***
Nếu phải ra đảo hoang và mang theo một cuốn sách, tôi sẽ mang theo cuốn sách này.
Sống đâu đó một mình như là hoang đảo là cơ hội để ta suy nghĩ về bản thân, về cuộc đời. Những cuốn sách kích thích ta nghĩ về triết lý cuộc đời ta, giúp ta hình thành và xây dựng lối sống, triết lý như ta muốn nên là hành lý trong suốt hành trình này.
Và chỉ có đạt được sự tự do thì ta mới có thể tìm thấy triết lý sống cho bản thân mình.
Nếu không được mang theo một cuốn sách, thứ tối thiểu ta nên mang theo có lẽ là một chiếc bút và nhiều trang giấy, để có thể viết cho thoả đời mình.
***
Tiện đây tôi muốn giới thiệu đến người nói về Murakami hay nhất trên mạng – người có cái nhìn thâu tóm nhưng cũng hết sức tỉ mỉ về những chi tiết Murakami quan trọng mà ta dễ bỏ qua. Tôi luôn hết sức ngạc nhiên với những bài viết của bạn ấy: Trang Thao Nguyen
May 11, 2024 Leave a comment
Tuệ
Tết năm nay tôi và vợ cho bọn trẻ con đi Văn Miếu chơi, nhân tiện xin chữ.
Từ lâu nay tôi đã nghĩ nếu đi xin chữ cho mình thì sẽ xin chữ Tuệ. Hôm đó có hai ông con, quả thật tôi hơi phân vân một chút khi nghĩ xin chữ gì cho chúng nó. Vợ tôi xin chữ Nhẫn cho cậu cả Bom, vì muốn con điềm tĩnh nhẫn nhịn hơn, bớt đi tính hiếu động. Tôi cũng không nghĩ được chữ nào khả dĩ phù hợp hơn.
Còn tôi thì xin chữ Trí cho ông con thứ Mìn. Nếu kết hợp với tôi thì là một cặp Trí – Tuệ, như số phận đã lựa chọn hai bố con với nhau.
Hôm nay không đưa con gái út đi nên tôi chưa xin chữ cho nó. Năm sau gái út lớn hơn, tôi sẽ xin cho con chữ Khiêm, trong câu khiêm thụ ích. Tử vi nói rằng gái út nhà tôi là đứa có chút ít tài năng, hợp để xông pha làm cái lớn, nôm na sẽ là một nữ cường trong tương lai.
Xin chữ, giống như lời ước nguyện, sâu sa là những ước mong ta gửi gắm từ trong bản thân ta đến với cuộc sống này. Vợ chồng tôi đương nhiên cũng có những mong mỏi đến với các con mình. Không cầu vinh hoa phú quý hay lợi tức tiền đồ, chỉ mong các con biết đủ là hạnh phúc, sau này nhìn ra được con đường của mình để hoàn thiện bản thân.
Tôi muốn gái út nhà tôi, nếu may mắn có tài danh thì cũng biết khiêm cung mà sống, dù thực lực có tới đâu cũng không ngại nhún nhường để tìm đến sự phát triển trong bình an, yên ổn.
Mong con trai thứ có trí trong cuộc đời sáng suốt, rộng dài sau này; nhất là nó đã có căn thiên di từ bé, sẽ sớm bay đi thế giới ngoài kia, càng cần có sự khôn khéo, thuần thục để đối mặt với những sự không lường trước được.
Cậu cả có tài nhưng vốn hấp tấp, quen tự thân. Sau này ra đời cần củng cố nhất là tinh thần lợi tha vì người khác và sự biết ơn, để hy vọng con biết nhìn xa hơn bản thân mình.
***
Tôi xin cho mình chữ Tuệ.
Phật pháp dạy tôi rằng con đường thoát khỏi khổ đau để đạt được hạnh phúc là thông qua trí tuệ và từ bi. Trí tuệ giúp ta hiểu sự vật hiện tượng về mặt bản chất và đối diện được với bản thân mình. Từ bi khiến ta trút bỏ được những điều độc hại trong tâm hồn.
Đạt được hai điều này đều rất khó vì ta vốn dĩ vẫn chỉ là một người thường trong cuộc sống sân si hàng ngày.
Chỉ có con đường tu thân và không ngừng tu thân mới khiến ta đạt được đến con người mà ta mong muốn, như Sư ông Kazuo mách bảo.
Năm nay tôi xin cho mình chữ Tuệ để răn mình.
March 29, 2024 Leave a comment
Suy nghĩ ngày cuối năm
Dự trữ cafe uống Tết
Gần đây tôi đọc được một bài viết trên Bách hoá viển vông và muốn chia sẻ lại cho người hữu duyên.
Lúc tôi 20 tuổi, thập kỷ thứ ba của đời người có vẻ là thứ gì xa lắm không bao giờ tới. Nhưng khi tuổi 30 tới, nó đã tới như kẻ trộm, và mang theo nhiều điều bất ngờ.
Điều bất ngờ thứ nhất là có những người bạn của chúng ta không sống được đến tuổi 30.
Thi thoảng bạn sẽ được báo rằng bạn cùng lớp thời phổ thông hoặc bạn của một thằng bạn vừa qua đời, kèm với ngày giờ phúng viếng. Bước qua tuổi 30, bạn bỗng nhận ra chỉ có việc sống khỏe mạnh đến tuổi này đã là may mắn rồi. Ngoài đám tang của những người bạn yểu mệnh, tuổi 30 còn là lúc chúng ta bắt đầu dự đám tang bố mẹ của bạn bè hoặc của cô thầy thời đi học. Những đám ma như thế luôn làm chúng ta giật mình và thấy so với việc phải chết thì những vấn đề mình đang gặp thực ra cũng chưa lấy gì làm to.
Điều bất ngờ thứ hai là hóa ra cuộc sống không tự động tốt lên chỉ vì bạn đã lớn. Hồi còn bé, tôi nghe người ta nói rằng tuổi 30 là tuổi đẹp nhất của đàn ông: tâm lý ổn định, tiền bạc dư dả, và một chút tóc bạc giúp bạn trông có vẻ phong trần từng trải, hơn hẳn mấy cậu nhóc 20. Rất hấp dẫn với các cô gái trẻ. Nhưng thực tế không phải người đàn ông nào cũng có cuộc sống tốt như vậy ở tuổi “tam thập nhi lập”. Có nhiều người vẫn phải chật vật tiền nong, chưa có được một công việc ưng ý hoặc chưa có được một người bạn đời để gắn bó. Có những người 30 tuổi vẫn không biết tán gái thế nào cho đúng cách! Bạn có thể nói do họ kém, do họ không cố gắng, hoặc do vận may chưa đến. Tôi chẳng quan tâm lắm đến lý do, vì mỗi người đều có những éo le riêng. Tôi chỉ biết rằng thực tế không phải người đàn ông nào cũng có cuộc sống vững chãi và tuyệt vời khi bước vào những năm 30 tuổi. Tương tự với phụ nữ. Không phải ai cũng vui sống nổi ở tuổi này. Vì học và làm ở môi trường toàn nữ, tôi hiểu phụ nữ quá 30 ở VN gặp phải nhiều khó khăn, từ chuyện tình cảm (bị nói là bà cô già – nếu chưa kết hôn) cho đến sự nghiệp (vướng bận con cái nên không được thăng tiến như đồng nghiệp nam)…
Điều bất ngờ thứ ba là bạn bè dần biến mất. Hội bạn thân lúc còn trẻ có thể gặp nhau tuần vài lần tâm sự, nhưng đến tuổi này thì cả năm gặp được một lần là may. Đa số đã kết hôn; vì vậy vợ chồng con cái, gia đình nội ngoại và sự nghiệp (giúp nuôi sống gia đình) là ưu tiên hàng đầu của họ, chứ không phải bạn bè và những cuộc gặp gỡ vu vơ. Chúng ta vẫn là bạn của nhau, nhưng tan làm alo gặp cafe thì chẳng thể nữa. Ngoài ra chắc chắn ai cũng có những người bạn thân đi thành phố khác hoặc nước ngoài định cư. Vòng tròn bạn bè vì thế cứ ngày càng thưa thớt khi bước sang tuổi 30.
Điều bất ngờ thứ tư là kết bạn rất khó. Lúc còn 20, có rất nhiều hoạt động cho bạn gặp gỡ người mới: từ trường lớp đến công việc làm thêm rồi những cuộc vui với hội này hội nọ. Nếu không may mắn giữ được vài người bạn từ thời kỳ vô tư này, cuộc sống tuổi 30 của bạn sẽ khá cô đơn, vì chỉ còn giao tiếp loanh quanh với những người ở chỗ làm. Mà bạn ở chỗ làm thường hết làm là hết bạn. Ngay cả khi bạn cố thay đổi điều này bằng cách tham gia các hội nhóm chung sở thích này nọ, bạn sẽ thấy rằng kết bạn quá khó. Tuổi 30 mang theo nhiều định kiến làm cho bạn khó tính hơn ngay từ lúc chọn bắt chuyện với người nào. Tuổi tác cũng khiến chúng ta thực dụng lên nhiều và số đông luôn vô thức tìm kiếm hoặc bạn tình hoặc bạn làm ăn. Tình bạn bạn đơn thuần ở tuổi 20 dễ kiếm nhưng 30 thì khó vô cùng và dù có cũng không được sâu đậm.
Điều bất ngờ thứ năm là cơ thể dần yếu đi. Bạn thấy mỏi lưng thường xuyên hơn. Các vết thương ngoài da lâu lành hơn hồi trước. Khi ốm thường ốm nặng và phải đi khám chứ không kệ cho tự khỏi như lúc trẻ. Nhu cầu tình dục bắt đầu suy giảm. Ở tuổi giữa 30 thì “ngày một phát” đã là chuyện trong quá khứ mất rồi. Nếu là nữ, bạn bắt đầu lo lắng rằng tuổi sinh sản tốt nhất của mình sắp qua đi. Ai chưa có chồng càng lo gấp bội.
Bạn tăng cân nhanh hơn, dù chỉ ăn uống bậy bạ vài bữa. Say rượu thì hôm sau nhất định đau đầu. Để cứu vớt cho cơ thể lão hóa, bạn bắt đầu quay sang thể thao, dù cho trước đây bạn lười đến mấy. Hồi trước tôi luôn thắc mắc tại sao khách sạn lại có phòng gym (đi du lịch thì tập thể dục làm gì?). Nhưng bước qua tuổi 30 thì tôi đã hiểu và ngày nay tôi từ chối ngủ ở những khách sạn không có phòng tập tạ hoặc bể bơi.
Điều bất ngờ thứ sáu là tôi phải sống với quá nhiều nuối tiếc, trong cả tình yêu, tình bạn lẫn sự nghiệp. Nếu theo dõi tôi đủ lâu bạn sẽ biết tôi là một người cũng sống khá mạo hiểm và dám thử nhiều thứ khi còn trẻ. Nhưng nhìn lại cuộc đời từ cột mốc giữa 30, tôi thấy vẫn có quá nhiều điều đáng ra phải làm nhưng không làm, những cuộc tình đáng ra không nên bước vào thế mà cứ ở lâu, những cơ hội sự nghiệp quý giá mà ngu ngốc không giành lấy. Nếu bất cần như tôi mà còn ân hận nhiều như vậy, tôi thật không dám nghĩ tới kho nuối tiếc của những người bạn hiền lành và an phận.
Đó là sáu bất ngờ mà tuổi 30 mang lại cho tôi. Còn tuổi 30 của bạn thì sao? Nó đã mang đến cho bạn bất ngờ gì? Và với những bạn sắp bước qua ngưỡng cửa này, bạn mong chờ gì ở nó?
Nguồn: Bách hoá viển vông
Tôi phổ biến bài viết trên vì trong cái thế giới của nội dung ngắn (short content), những ai còn đang cần mẫn viết dài (và viết hay), đối với tôi, là những người đáng được ghi nhận.
Tôi cho rằng những suy nghĩ ở trên hết sức sâu sắc. Tuy có thể không hẳn là phổ quát cho cả một thế hệ, nhưng có lẽ rất nhiều người (phần nhiều là đàn ông, phải vậy chăng?) trong số chúng ta sẽ thấy gần gũi với những gì mà bài viết nói khi ta chia tay với tuổi hai mươi của mình để bước vào giai đoạn trầm trọng hơn – những năm ba mươi tuổi.
Tôi đã qua tuổi ba mươi được vài năm rồi. Nói cho đúng, tôi đã sang nửa kia của những năm ba mươi tuổi. Có lẽ một, hai năm nữa thôi tôi sẽ lại bước vào giai đoạn trầm trọng của những suy nghĩ chào đón tuổi bốn mươi, ha ha.
Hẳn nhiên, đó là một cột mốc trầm trọng đối với tôi, trầm trọng đến mức tôi đã viết hẳn một “tuyên ngôn” cho nó (ai theo dõi blog này hẳn cũng đã biết) để nói về sự trầm trọng ấy. Khi ta già đi, có những việc ta thấy không còn trầm trọng như hồi trẻ hơn nữa. Dẫu sao thời ấy, mọi việc vẫn thật đáng kinh ngạc. Tuổi ba mươi của tôi đã trôi qua một cách êm đẹp hơn tôi tưởng.
Tôi cũng trải qua nếu không đủ hết thì cũng gần như mọi việc giống như bài viết đề cập. Đau buồn như việc mất mát người thân, người quen, bạn bè (may mắn là không nhiều, nhưng cũng có, khiến mình buồn mãi) để ý thức về sự sống và cái chết trở nên mạnh mẽ hơn bao giờ; hay bầm vập vì những vấp ngã, thất bại trong xã hội khi lăn xả vào cuộc đời ngoài kia với vọng tưởng tuổi trẻ, và cả những niềm hạnh phúc mình được tưởng thưởng khi thu mình lại trong thế giới nội quan bé nhỏ của mình. Từng ấy thứ xảy ra khi tuổi ngơ ngác của những năm hai mươi qua đi để chạm trán những tháng ngày gai góc ba mươi tuổi chắc chắn khiến bản thân ta thay đổi. Chẳng ai nguyên vẹn mà đi qua tuổi trẻ được cả.
Với những trải nghiệm như vậy, những năm tháng sau ba mươi mang lại cho tôi hai điều. Hôm nay là ngày 30 Tết năm Quý Mão – năm tuổi của tôi. Nhân một sớm cuối năm chờ vợ con ngủ dậy, tôi muốn ghi lại hai điều ấy – hai điều tôi biết ơn cho bản thân mình.
Điều đầu tiên là sự thấu hiểu bản thân mình (hơn).
Thấu hiểu bản thân là điều hết sức quan trọng. Cuộc đời về cơ bản là hành trình tìm về bản thân mình, biết được mình mong muốn gì và làm sao để thực hiện được mong muốn đó. Khi trẻ hơn, hay khi non nớt hơn, những gì ta mong muốn chưa hẳn đã xuất hiện mà phần nhiều ta bị ảnh hưởng bởi những áp đặt của xã hội, gia đình nên nhầm lẫn những tiêu chuẩn đó là thứ ta cần đạt đến. Để rồi ta cứ thế đi trên con đường không hẳn là dành cho ta. Và đến đâu đó nửa đường thì cảm thấy lạc lối mà không biết tại sao. Phát triển một cách theo quán tính như thế tuy chưa chắc có gì độc hại (hầu hết những kỳ vọng từ bên ngoài đặt lên ta đều là những mong muốn tốt đẹp), nhưng nếu ta được đi trên một con đường mà ta hiểu rõ, chắc chắn sẽ làm ta muốn bước đi lâu dài hơn, không mệt mỏi.
Vấn đề là nếu không có thời gian để “bước chậm lại giữa thế gian vội vã” (theo tên một cuốn sách rất hay của Đại đức Hae Min), ta khó lòng có thể giảm tốc trên con đường theo quán tính đó.
Bánh quay cuộc đời không ngừng tiếp diễn. Phần nhiều thời gian, ta phải vấp ngã hoặc có biến cố gì đó tương đối lớn xảy ra khiến vận tốc bước đi thay đổi, ta mới cho bản thân mình nhiều thời gian hơn để suy ngẫm lại về con đường đang bước.
Đó là những cái giá mà ta phải trả để tìm ra con đường đúng đắn hơn cho bản thân. Lựa chọn nào cũng là đánh đổi, và bất phục hồi.
Trong năm vừa qua, tôi đang bước thật chậm để tự nhìn lại mình và suy nghĩ về những gì mình muốn trong cuộc đời. Khó có thể nói rằng tôi đã có thể trả lời gãy gọn những câu hỏi thuộc về bản chất (Ta là ai? Ta muốn gì trong cuộc đời? vân vân…), nhưng tôi cho rằng tôi đã may mắn tìm ra những điểm tựa và nguồn tham chiếu để từ đó dần tự trả lời được cho mình.
Một trong những nguồn tham chiếu có thể kể đến là từ Sư Kazuo Inamori. Ông trả lời rất rõ ràng và tường minh về ý nghĩa cuộc đời – đó là hành trình mài giũa và nhân cao nhân cách, để khi ta ra đi, nhân cách của ta tốt đẹp hơn dù chỉ là một chút so với khi ta chào đời (trong đó lao động và tính lợi tha – mong muốn giúp ích cho người khác, cho xã hội – là phương thức để đạt tới điều đó). Tôi quý trọng tư tưởng cao đẹp này của Sư. Ông là nguồn động viên lớn đối với tôi trong công cuộc tìm về bản thân mình.
Hành trình tìm về thấu hiểu bản thân của tôi vẫn đang tiếp tục cho đến khi tôi, giống như ông, dõng dạc tường minh nói với chính mình điều mà tôi muốn. Tuy vậy, tôi cho rằng mình đang ở gần cuối con đường đó rồi.
Điều thứ hai mà những năm ba mươi tuổi mang lại cho tôi, cũng là hệ quả của việc thấu hiểu bản thân, là đạt được sự ổn định trong tâm hồn.
Trở lại với bài viết của Bách hoá viển vông, ta sẽ thấy những điều bất ngờ mà sau tuổi ba mươi mang lại đa phần đến từ sự không chuẩn bị mà ta đáng lẽ cần có khi những năm tháng hai mươi qua đi. Từ đó dẫn đến những ngơ ngác mà chúng ta phải chịu.
Tuy vậy, khi ta thấu hiểu bản thân mình hơn và có thời gian suy ngẫm thật cẩn thận về cuộc đời mỗi ngày, ta sẽ lựa chọn cách đối diện thật bình thản đối với mọi sự xảy ra để tránh đi một điều vô cùng cốt yếu – những xáo trộn trong tâm hồn dễ khiến ta lạc lối.
Chẳng hạn như việc tôi công nhận việc kết giao bạn bè sau này khó khăn hơn khi ta còn ở độ tuổi phổ thông. Thậm chí là bạn bè từng có biến mất như bài viết nói. Nhưng thời gian qua đi, khi sự ổn định trong tâm hồn trở nên vững chãi hơn, ta sẽ thấy việc yên ổn với chính mình quan trọng hơn yên ổn với xung quanh.
Nói cách khác, hồi ta trẻ hơn ta có thể có nhiều bạn bè và mối quan hệ nhưng ta vẫn luôn thấy cô đơn. Khi ta già hơn, ta thấy bình an ngay cả khi ta chỉ có một mình, hoặc may mắn hơn, khi ta được ở xung quanh những người thật sự quan trọng. Đó chính là gia đình của ta.
Việc xây dựng được những mối quan hệ sâu sắc, gần gũi hàng ngày, tồn tại qua năm tháng quan trọng hơn nhiều mối quan hệ không sâu sắc, dễ phai nhạt đi theo tháng năm. Không có nghĩa bạn bè là ít quan trọng, chỉ là ta biết bằng lòng với những gì ta đã có. Và tất cả mọi thứ khác.
Tôi từng là đứa trẻ cô đơn, thanh niên cô đơn, nhưng tôi không phải một người ba mươi tuổi cô đơn. Cũng như không phải một người chồng, người bố cô đơn.
Cô đơn là chất liệu của tuổi trẻ. Có lẽ là một chất liệu cần thiết để đi qua những tháng năm đó.
Khi ta không còn thấy cô đơn nhiều như trước nữa, ta tìm được sự yên ổn trong tâm hồn. Đó là phần thưởng lớn cho sự thấu hiểu bản thân.
Và chắc hẳn không phải là phần thưởng duy nhất và lớn nhất.
Tôi vẫn đang đi tìm những phần thưởng ấy cho hành trình bản thân của mình.
Ngày cuối năm, tôi tranh thủ viết ra đây những gì mình cảm thấy để ghi nhớ và đọc lại sau này. Vợ và con gái cũng vừa ngủ dậy, bài viết này cũng sẽ kết thúc ở đây.
Tạm biệt năm cũ và chúc mừng năm mới.
PS. Bức ảnh minh hoạ là những cữ cà phê tôi dự trữ để uống trong Tết. Tôi đã bỏ cà phê một thời gian khi chạy bộ, tuy vậy tôi quyết định khi vui thì mình vẫn có thể tận hưởng chút ít cà phê. Nên tôi muốn quảng bá hai quán cà phê có thể pha kiểu cà phê kem béo rất ngon là Nyna Coffee và Drew Coffee, nơi họ luôn đạt được sử ổn định về chất lượng cân bằng giữa cà phê và những thành phần cấu thành nên thức uống cám dỗ đó.
30 Tết Quý Mão
090224
February 9, 2024 Leave a comment
1000K
Tôi vừa tích luỹ được 1.000 kilomet đầu tiên qua hơn 122 giờ chạy.
Nếu tính cả những đoạn đường hỗn hợp vừa chạy vừa đi bộ thì quãng đường thực tế có thể hơn 1.200 kilomet một chút. Còn nếu chỉ tính quãng đường chạy thực sự nghiêm túc thì con số là 1.000.
Ngày đầu tiên tôi chạy là ngày 1/3/2023, một buổi sáng đẹp trời với gió xuân vẫn còn dịu nhẹ và trời thì trong vắt. Chúng tôi (tôi và vợ) quyết định rằng không chỗ nào thích hợp hơn để đánh dấu một sự khởi đầu mới mẻ như vậy bằng việc chạy trên Bờ Hồ. Trải qua bảy tháng rưỡi, tôi đã có cơ hội chạy ở một vài thành phố vui vẻ mà mình đặt chân đến, tích luỹ được cự ly có lẽ là đủ lớn để chắc chắn rằng mình đã bước qua giai đoạn xây dựng thói quen mới cho sinh hoạt hàng ngày, từ đó ghi nhận những thay đổi tích cực lên sức khoẻ và tinh thần của mình.
Tôi không phải một người nghiện chạy bộ. Như đã nói ở lần trước, tôi hợp với tập tạ hơn. Tuy vậy chạy bộ và tập tạ bổ sung lẫn nhau để giúp tôi phát triển những khiếm khuyết thể chất mà nếu thiếu một trong hai tôi sẽ không xây dựng được. Nếu nghĩ sâu xa hơn một chút, nguyên lý của thể thao là đặt bạn vào một trạng thái thử nghiệm cái mới và thất bại liên tục để dạy cho bạn những bài học kinh nghiệm, từ đó dần dần học hỏi, thích nghi, và tìm ra cách để đạt tới mục tiêu.
Đối với tập tạ mà nói, nếu muốn nâng một mức tạ lớn hơn, bạn bắt buộc phải tập với cường độ và tần suất không nhỏ ngày qua ngày, khiến cho các sợi cơ li ti bị tổn thương và trong quá trình phục hồi, nhờ dinh dưỡng, nhờ nền tảng thể chất của bạn mà các sợi cơ dần trở nên gan lỳ cứng cáp hơn chính chúng trong quá khứ, từ đó khiến cơ bắp của bạn phát triển để đáp ứng được sức ép mà chúng phải chịu đựng.
Thể thao tức là đi qua đau đớn để phát triển, theo cả nghĩa bóng và nghĩa đen. Tính triết học của thể thao chính là điểm gây hứng thú nhất cho ta để không ngừng đào luyện con người mình. Khi tập luyện hai bộ môn cùng lúc, ta lại học được thêm về sự cân bằng giữa chúng – chạy thế nào là quá ít hay quá nhiều, hay tập tạ thế nào là quá nhiều và quá ít, và làm sao để kết hợp nhuần nhuyễn được hai bộ môn – để đạt đến tiêu chuẩn của bản thân cũng chính là khía cạnh gây hứng thú ở một tầm cao mới.
Tôi vẫn đang học hỏi, dựa trên quá trình tập luyện hai bộ môn này hàng ngày.
Nhưng tạm bỏ qua các khía cạnh sâu sa, điều thấy rõ nhất là tôi đã giảm tương đối đáng kể cân nặng từ khi chạy bộ. Có lẽ là sáu đến bảy kilogram gì đó. Một số người lâu không gặp tôi, khi gặp lại phản ứng chung là họ đều ngạc nhiên vì tôi gầy quá. Có một số người còn nghĩ là tôi bị ốm và tỏ ra lo lắng cho tôi (cười). Nhưng họ không biết rằng việc giảm được từng ấy cân nặng khiến tôi khoẻ mạnh hơn ra sao, vì tôi khá chắc chắn rằng phần lớn trong số cân nặng biến mất ấy là mỡ thừa mà cơ thể đã tích luỹ suốt bao năm qua. Hẳn nhiên tôi cũng mất đi một ít cơ bắp xây dựng trong phòng tập, tuy vậy ai mà cần đến từng ấy mỡ thừa cơ chứ.
Tôi cũng ghi nhận mình không hề bị ốm kể từ khi chạy bộ. Chạy suốt từ mùa xuân cho đến cuối thu, tức là qua vài đợt giao mùa với cái thời tiết độc hại của Hà Nội chỉ chực chờ đánh gục ta xuống; hầu như năm nào tôi cũng sẽ ốm vài lần; tôi không gặp một vấn đề đáng kể nào về sức khoẻ, một trận ốm nhẹ cũng không. Tuy vậy tôi biết rằng mùa đông Hà Nội mới thực sự là khó chịu. Tôi tự đặt ra thử thách cho bản thân là sẽ không ốm vào mùa đông sắp tới. Nếu điều này xảy ra thì sẽ là một kỷ lục.
Thật vậy, kể từ khi chạy bộ tôi cảm nhận được mình đã trở nên rất khó bị ốm, ít nhất là so với tôi hồi trước.
Tôi cũng thoát khỏi bệnh đau đầu kinh niên. Tôi không rõ mình có bị đau nửa đầu hay không nhưng thường thì một tuần tôi sẽ bị đau một lần, nhất là những khi trời nắng gắt. Và nếu ở trong những giai đoạn công việc căng thẳng thì càng tệ hại. Đây vốn là điều bất tiện nhất trong cuộc sống của tôi trong nhiều năm nhưng tôi bất ngờ khi cơn đau đầu đã thực sự biến mất.
Tuy không hẳn là một lời kêu gọi; tôi ít khi kêu gọi ai đi tập hoặc đi chạy bộ vì vốn dĩ việc rèn luyện sức khoẻ là một vấn đề hết sức cá nhân và phần nhiều phải đến từ sự tự giác và tự nhận thức của mỗi người; tôi muốn nói điều này: Nếu bạn đang thấy không khoẻ mạnh, thử chạy bộ xem sao. Tôi cảm thấy rằng nếu bạn đã bước qua tuổi 30 mà không duy trì một hoạt động rèn luyện thể chất nào đó, sẽ sớm thôi bạn cảm thấy mình như 40 tuổi. Sau tuổi 30, hoặc muộn hơn là sau tuổi 40, những hoa mộng phù vân và tham vọng của tuổi trẻ, tin tôi đi, sẽ không còn đủ lớn đến mức bạn đánh đổi sức khoẻ của mình giống như khi bạn trẻ hơn đâu.
***
Nhưng có phải cứ xách giày ra đường chạy bộ thì bạn sẽ tự nhiên khoẻ mạnh, vui vẻ và hạnh phúc hơn không?
Không hẳn là như vậy.
Tôi nhận ra những thứ trên được cải thiện là do mình đã thay đổi phần nhiều nếp sống hàng ngày. Việc xoay xở để dành chút ít thời gian trong ngày cho chạy bộ chắc chắn đòi hỏi ta phải sắp xếp lại đôi thứ trong cuộc sống. Tôi để mình dậy sớm hơn, đặng có thời gian cho những nghi lễ buổi sáng. Một buổi sáng lý tưởng, thường nhật của tôi ngay từ khi mở mắt sẽ là vệ sinh cá nhân thật sớm, uống một cốc quất mật ong ấm ba mươi phút trước khi ăn sáng với ngũ cốc, sữa tươi và hoa quả. Khoảng thời gian ở giữa là dành cho dãn cơ phục hồi. Hầu hết thời gian tôi kịp xong xuôi mọi việc trước khi mọi người trong nhà ngủ dậy. Sau đó là khoảng thời gian gia đình.
Nghe có vẻ lạ nhưng tôi đã bỏ hẳn cà phê. Một, hai năm gần đây tôi phải lòng với thứ cà phê kem béo. Nếu bạn từng uống Bà Nà ở Reng Reng hoặc August của Drew Coffee thì bạn sẽ hiểu tôi muốn nói gì. Đó là espresso pha cùng sữa tươi, kem béo và sữa đặc, uống chung với đá lạnh. Từng có thời gian việc loay hoay pha chế từng cốc cà phê là khởi đầu tốt lành cho một ngày mới của tôi, chưa kể đến việc nhâm nhi chúng sau đó. Nếu đó là một ngày nắng đẹp để có thể nằm dài trên ghế papasan mà đọc sách, để mặc cho nắng mới bên ngoài cửa sổ thi nhau chiếu xuống ôm ấp lấy thân thể của ta thì đó quả là một buổi sáng mùa Thu đáng sống cho trọn vẹn.
Nhưng sau một thời gian thì tôi nhận ra mình gặp hiện tượng giống như nhiều người bị không dung nạp được lactose khi uống sữa. Cà phê kem béo rất ngon, đặc biệt ở hậu vị, nhưng tôi dễ gặp chứng đầy bụng gây khó chịu suốt nhiều tiếng đồng hồ. Và tất nhiên vì có chứa nhiều chất béo, nếu uống quá nhiều ta hẳn sẽ tích tụ một lượng mỡ thừa không thể xem thường.
Bạn hẳn có thể hình dung ra được, sau khi làm tất cả những nghi lễ buổi sáng kể trên, nếu tiếp tục lách cách pha cà phê thì tôi sẽ không còn thời gian nữa. Vả lại, sau khi đổ chút mồ hôi cho dãn cơ buổi sáng, cái tôi thèm muốn là một chai nước suối mát lạnh hơn. Vì vậy sau một khoảng thời gian, một cách tự nhiên, tôi tiến tới giảm dần cà phê và cuối cùng là cắt hẳn. Hãn hữu lắm tôi mới pha một cốc, hoặc chỉ uống cà phê mỗi dịp ra ngoài ngồi ở quán quen, vốn dĩ cũng không còn quá nhiều (đúng vậy, tôi đã không còn thích lê la ở một quán cà phê ngoài đường so với việc nằm đọc sách ở nhà mình).
Tôi chưa ngủ được sớm hơn đáng kể, nhưng chắn chắn là ngủ nhanh và ngủ ngon hơn mỗi khi đi chạy bộ về. Vợ tôi hay than phiền rằng đôi khi chúng tôi đã làm hết sức để cho con đi ngủ sớm và xong hết các việc để có thể xem phim đêm với nhau, nhưng chưa kịp xem thì tôi đã ngủ mất rồi. Thật vậy, trong những giai đoạn tập luyện cật lực, bao gồm cả tập tạ và chạy bộ, tôi quả là đã cố tình thúc ép bản thân một cách nặng nhọc. Tôi vui khi thấy mình chạy được lâu hơn và nhanh hơn, dù kết quả hết sức chậm rãi. Nên khi đặt ra một mục tiêu mới, tôi nôn nóng bản thân thực hiện. Kết quả là hầu hết cuối ngày tôi trở nên kiệt quệ, chỉ mau chóng để đặt lưng lên chiếc giường êm ái. Nhưng sự kiệt quệ có kiểm soát này chỉ kéo dài trong một đêm, đến sáng hôm sau khi đã được nghỉ ngơi vừa đủ, nguồn năng lượng sống trong tôi trở lại để sẵn sàng cho một chu kỳ ngày mới tiếp theo không có mấy điểm khác biệt.
Tôi cũng bén duyên với ngủ trưa, hoặc nói đúng hơn là những chợp mắt ngắn, đôi khi là siêu ngắn, ở khoảng giữa mỗi ngày. Tôi từng không coi trọng việc ngủ trưa. Cho đến khi vận động nhiều và nặng nhọc hơn trong ngày tôi mới thấy việc có thể chợp mắt dăm ba phút vào buổi trưa là tuyệt đối không thể coi thường. Nó giống như việc bạn sạc lại pin cho một chiếc xe điện để đi được quãng đường dài hơn vậy. Dù có mạnh mẽ đến đâu thì một động cơ tốt nhất cũng cần những chặng nghỉ bù.
Rõ ràng nhận thấy tôi đã xây dựng nề nếp hàng ngày với trụ cột chính là chạy bộ cùng những vệ tinh sinh hoạt cố gắng để trở nên lành mạnh quay xung quanh nó. Nói cho cùng thì chạy bộ là một hoạt động nặng nhọc. Tôi chạy sáu ngày mỗi tuần, một tiếng đến một tiếng rưỡi đồng hồ mỗi ngày. Qua thời gian tôi cố gắng để nâng cự ly hoặc tốc độ của mình lên. Gần đây tôi đã có thể chạy mỗi ngày bảy kilomet, nếu đó là ngày chạy dài thì cự ly thông thường là mười kilomet. Kèm theo đó tôi vẫn duy trì tập thể lực với tạ ba hoặc bốn buổi. Tôi đã lặng lẽ duy trì nhịp điệu tập luyện như vậy được hơn nửa năm nay rồi. Bạn cũng có thể đoán được, nếu không cố gắng để trở nên lành mạnh hơn, tôi chắc chắn không thể giữ được nhịp độ thông thường và khiến chính bản thân mình mệt mỏi. Nói cho cùng thì luyện tập thể chất là để cơ thể khoẻ mạnh hơn chứ không phải là ngược lại.
Nếu không có sự kiện gì lớn lao ngăn chặn và giả dụ sắp xếp được chút ít thời gian, tôi luôn sẵn sàng xuống đường chạy bộ. Mỗi khi đến thăm một thành phố mới, và nếu đó là một thành phố xinh đẹp mà tôi yêu mến, cái thôi thúc bên trong tôi được chầm chậm chạy qua một vài góc phố đặng quan sát cuộc sống ở nơi đây lại càng trào lên mạnh mẽ dữ dội. Và tôi cứ thế mà chạy.
***
Tính đến tháng Mười, tôi đã tích luỹ được 1.000 kilomet đầu tiên. Để đánh dấu sự kiện nho nhỏ này, tôi quyết định thử chạy một vòng Hồ Tây.
Tôi chỉ mới chạy cự ly dài nhất không ngừng nghỉ là 10 kilomet, hoặc hơn một chút. Tuy vậy, lần cuối chạy cự ly dài vào tuần trước tôi đã cảm thấy hoàn toàn thoải mái và dường như mình thậm chí còn chút sức lực để chạy thêm. Nên khi ý tưởng ập đến, tôi tò mò liệu mình đã đủ sức để chạy một vòng Hồ Tây hay chưa. Phải biết rằng chu vi một vòng Hồ Tây rơi vào đâu đó từ 14.5 đến 16 kilomet tuỳ vào cung đường bạn chạy. Tức là gần gấp rưỡi so với cự ly dài nhất của tôi. Nếu là một người chạy khôn ngoan, thông thường người ta sẽ không tăng hẳn cự ly lên như vậy mà sẽ tập từ từ và tích luỹ một vài lần chạy ở cự ly 12 đến 13 kilomet, trước khi thực sự chạy 15, 16 kilomet một cách an toàn.
Đợt gió lạnh tràn đến dưới ảnh hưởng của cơn bão số 5 khiến tiết Thu trở nên bỗng giống mùa Đông hơn. Nói cách khác, nếu thời tiết cứ duy trì tình trạng mát mẻ ổn định thì những người chạy bộ chúng tôi sẽ vô cùng hạnh phúc. Từ tháng Mười trở đi cũng là lúc các giải chạy marathon được tổ chức bùng nổ. Những người chạy bộ chuyên nghiệp hầu như đã hoàn tất chương trình tập luyện kéo dài của mình để sẵn sàng cạnh tranh cho thành tích mới. Thế giới marathon vừa có hai sự kiện chấn động, Kipchope vô địch giải Berlin lần thứ năm và người đồng hương Kenya trẻ tuổi của anh, Kelvin Kiptum, phá kỷ lục marathon trong một cuộc thi chính thức tại Chicago với thành tích 2:00:35. Giới hạn của con người quả thật là phi thường.
Người chạy bộ phong trào thường thường như tôi cũng chỉ mong làm được một cái gì đó khác thường. Nên tôi liều mạng chạy một vòng Hồ Tây. Tôi đã tập bài chạy dài 10 kilomet vào thứ bảy tuần trước, và tiếp tục một buổi chạy nhẹ 8 kilomet vào ngày hôm sau mà không cảm thấy quá sức mệt mỏi. Trái lại, tôi cảm thấy cực kỳ sung mãn. Tôi nhẩm tính nếu mình nghỉ ngơi hoàn toàn vào thứ hai thì có lẽ sẽ đủ sức khoẻ để chạy Hồ Tây vào sáng thứ ba. Trời đẹp gần đây, hoàn toàn không có nắng và gió thì đủ để khiến ta có thể chạy mà không đổ quá nhiều mồ hôi. Nói cho phải thì đó quả là điều kiện lý tưởng để chạy dài.
Nhưng hoá ra đó lại là ngày tệ nhất để tôi chạy một cự ly mới.
Thật không may, sáng hôm trước tôi vô tình khiến đầu gối của mình bị thương khi tập tạ. Vết đau không đốn ngã hai chân tôi, nhưng đó là kiểu vết thương sẽ cần vài ngày để tiêu tan cơn đau hoàn toàn, và khoảng thời gian ở giữa sẽ khiến đầu gối ta không thực sự dễ chịu. Như thể thế là chưa đủ, sáng hôm sau khi đưa các con đi học bằng xe máy, tôi lại tự quệt bàn chân mình xuống vỉa hè khiến nó lệch đi một đoạn và đau mất một lúc. Chỉ hai tiếng nữa là tôi sẽ chạy bộ và nếu tất cả những cơn đau này không chịu nhượng bộ, dường như tôi đã thất bại ngay trước khi thực sự bắt đầu. Góp phần vào cái sự không may của ngày hôm đó, cơn bão dường như tan đi khiến nắng gắt cứ tàn nhẫn tràn xuống thành phố. Thứ nắng hè đúng nghĩa, như để nhắc nhớ cho người ta hiểu chúng vẫn ở đây chứ chưa hề đi đâu, rằng mùa hè khốc liệt của Hà Nội sẽ còn kéo dài mãi mãi. Nói cho dễ hiểu, tôi đơn giản là đã chọn sai ngày để chạy bộ.
Vợ tôi cũng khuyên tôi nên hoãn sang ngày khác khi ái ngại nhìn tôi than thở về những điều phiền toái. Tuy vậy, tôi đã mất công chuẩn bị cho buổi hôm nay không hề qua loa chút nào. Tôi nghỉ ngơi đủ, đã dãn cơ đầy đủ và lặn lội đi mua chút ít gel chạy bộ để bổ sung năng lượng cho quãng đường dài. Tôi thậm chí đã tự chạy xe máy để tiền trạm con đường và đo đạc cẩn thận vào ngày hôm trước. Cơn háo hức khiến tôi dậy từ rất sớm, thực tế tôi đã ngủ hơi ít hơn cần thiết một chút, nhưng khi ngủ dậy tôi thấy khoẻ mạnh và chỉ muốn chạy. Cái nắng là thứ làm nản chí tôi nhất, nhưng biết đâu những ngày tới đây trời vẫn sẽ chỉ nắng nóng như vậy. Nếu thế thì tôi sẽ trì hoãn đến vô tận mất.
Thở dài một hơi, tôi xách xe lên Hồ Tây để chạy bộ.
***
Tôi gửi xe ở đầu đường Thanh Niên, làm nóng người cẩn thận, uống chút ít nước muối và bình tĩnh bắt đầu ở đầu đường Thuỵ Khê.
Cái nắng quả thực không thể chê được, tuy vậy bầu trời xanh ngắt và chút ít gió hồ phảng phất đến làm cho cảnh quan dịu bớt đi sự gay gắt. Nói cho đúng thì nếu còn có cây to che bóng nắng, ta cảm thấy tương đối dễ chịu. Tuy vậy hầu hết cung đường Hồ Tây chỉ có một lượng cây xanh vô cùng khiêm tốn, và trong phần lớn quãng đường tôi chịu đựng cái nắng chiếu thẳng xuống đầu mình. Đừng hiểu nhầm ý tôi, tôi không hề phàn nàn. Công bằng mà nói tôi đang được làm điều mình thích – chẳng những được chạy mà còn được thưởng thức khung cảnh bên hồ ngoạn ngục xung quanh. Mây không nhiều lắm trong một sáng mùa Thu nền nã như thế, nhưng tôi biết ơn vì đã có đủ mây để thi thoảng dấu đi bóng nắng rực rỡ của mặt trời. Những cơn gió là bạn đồng hành với tôi, dù không thường xuyên lắm. Và tôi bắt gặp ba đến bốn người chạy bộ ngược chiều với mình, chúng tôi đều vẫy tay với nhau, như một sự khích lệ tinh thần nho nhỏ.
Tôi nghỉ vài lần để uống chút nước và ăn ít gel chạy bộ. Khi đã quá kilomet thứ mười, tôi thấy thực sự tự tin mà không biết rằng vấn đề chỉ xảy ra sau kilomet thứ mười ba, cũng tức là tới giới hạn của mình. Những kilomet cuối tôi thấy mình y như trong mô tả của Murakami, trở thành một cỗ máy chỉ đơn giản là tự vận hành theo quán tính với sự rỗng không. Nhưng cuối cùng thì tôi cũng kịp kết thúc chặng đường trước khi cơn đau từ bắp chân và đầu gối chờ đến. Đó là cảm giác không hẳn là tự hào, nhưng tôi thấy vui vì mình đã hoàn thành, và trên hết là một sự nhẹ nhõm vì không còn phải chạy nữa.
Tôi đã có thể chạy một vòng Hồ Tây lần đầu tiên với tốc độ dưới 7 phút mỗi kilomet theo như kế hoạch. Nếu tập luyện chăm chỉ thêm nữa, tôi hẳn có thể tham gia một giải chạy nào đó vào năm sau và đó là mục tiêu của tôi.
Tôi dừng ở chùa Trấn Quốc và uống hai cốc trà đá lớn.
Phần thưởng cho tôi là những cảnh đẹp hết tầm mắt như thế này.
10/2023
October 27, 2023 Leave a comment
Một ngày dạo chơi cùng nhau
Mìn, ở quán trà đá vỉa hè buổi đêm
Vợ đi công tác, chỉ thị trông con. Thế là hai anh em tôi có thời gian riêng tư hiếm hoi bên nhau.
Tôi tuy là ông bố bỉm sữa vài năm nay nhưng xoay xở một mình với một đứa bé đang tuổi dở dở ương ương, biết ngày càng nhiều và rất dễ thất vọng xin nói thẳng ra là không giỏi cho lắm. Nhưng nếu ta không vượt qua được những thử thách cam go này thì mối quan hệ phụ tử sẽ sớm đổ vỡ mất. Nên là cố gắng để đừng làm hỏng việc đi vậy.
Buổi tối mát mẻ, tôi đưa con trai đến một khu vui chơi mini thuộc tiện ích nội khu của một khu đô thị gần nhà. Ở đó vốn đông trẻ con nên tôi yên tâm thả cu cậu ở đó. Năm tuổi, nó vốn dĩ đã không nhất thiết cần có phụ huynh chơi cùng được một thời gian rồi, nhất là khi nó dần phát hiện ra chơi với hội bạn hoá ra lại vui vẻ hơn với một ông bố vụng về lóng ngóng. Tôi thở phào khi vừa thả vào vườn là ông con tót đi ngay được. Thế là tôi có thể làm việc của tôi.
Làm việc của tôi ở đây là chạy bộ.
Nhìn chung thì nếu không có gì quá bất thường xảy ra, tôi sẽ xoay xở để mỗi ngày có thể chạy bộ tối thiểu nửa giờ đồng hồ. Những hôm thời tiết, và cả sức khoẻ, cho phép, tôi sẵn lòng chạy dài hơn và lâu hơn. Vẫn duy trì việc tập tạ hàng tuần, kể từ khi thêm bộ môn chạy bộ, có thể nói là lối sống của tôi phần nào được hoàn chỉnh hơn so với trước đây, ở phía cạnh duy trì thể chất cá nhân. Trên khía cạnh tinh thần, chạy bộ cho ta thêm chút ít thời gian cho bản thân. Với những ai bận bịu thì điều này hẳn có đôi chút ý nghĩa, thậm chí là quý giá. Cuộc sống vốn đã đẩy con người ta ra thế giới bên ngoài quá nhiều, trong khi chúng ta ngày càng thiếu thời gian để nhìn vào bên trong ta. Trong cuốn sách Tĩnh lặng, Thiền sư Thích Nhất Hạnh có nói điều tương tự – rất nhiều người tìm đến tu viện (dùng từ tu viện có chính xác không nhỉ?) của ông chỉ để có thể im lặng làm những điều thường nhật, đặng tránh đi càng nhiều càng tốt âm thanh nhiễu loạn xung quanh. Có sự tĩnh lặng cả từ bên trong và bên ngoài cho bản thân là rất quan trọng, đối với nhiều người thậm chí là yếu tố sống còn.
Tuy vậy, tối nay tôi sẽ phải sắp xếp để làm hai việc đồng thời là trông con và chạy bộ. May thay, tôi có thể chạy xung quanh dãy nhà ôm lấy khu vui chơi, mà gần như vẫn luôn luôn để mắt được đến những hoạt động của ông con. Với chu vi tầm 500 mét, nếu tôi chạy đủ hai vòng là vừa xoẳn một cây số. Tính ra thì tương đối lý tưởng để tính toán cho một bài chạy bộ. Tôi chỉ cần chạy đủ mười vòng, hoặc hơn kém chút ít không đáng kể, là sẽ hoàn thành bài chạy cự ly 5K. Nếu hai mươi vòng thì đạt cự ly 10K, tất nhiên, nếu ta bỏ đi yếu tố nhàm chán dễ dẫn đến bỏ cuộc khi chạy ở một vòng lặp như vậy. Quả thật, chạy bộ đường dài tuy là công việc lầm lũi và lặp đi lặp lại, nhưng tôi tin là sự mới mẻ trong đường chạy là một yếu tố có ảnh hưởng đến động lực chạy bộ của bất kỳ ai. Sự nhàm chán, chứ không phải sự kiệt sức, là tác nhân giết chết mục đích của bạn.
Quan trọng là chạy vòng tròn nhỏ kiểu vậy thì tôi sẽ kiểm tra được ông con luôn luôn, nên cứ thế yên tâm mà chạy.
Tôi bảo với ông con là bây giờ con chơi ở đây nhé, bố sẽ chạy vòng quanh khu này, được không? Nếu con cần gì thì cứ hét lên là bố sẽ đến ngay, ngay lập tức ấy, nên không có gì phải sợ cả, phải không? Tôi thì cố nán để giải thích cho nó, còn ông con thì sốt sắng vâng ạ rồi sốt ruột chạy đi chơi, tôi cho là nó không thực sự hiểu những gì tôi nói.
Tôi thử vòng chạy đầu tiên. Ở những khúc quanh bắt buộc khiến tôi không còn theo dõi được ông con trong phút chốc, đương nhiên là tôi sốt ruột muốn vượt qua thật nhanh để có thể lại nhìn thấy cái bóng bé con ấy đang hồ hởi đuổi theo chúng bạn. Tôi gọi to tên nó khi chạy ngang qua, thằng bé vẫy tay lại tôi cười lớn. Cho đến vòng thứ hai và thứ ba trở đi, cho dù tôi hét lớn gọi thì thằng bé đang mải miết đuổi bắt nô đùa với lũ giặc đồng trang lứa, hoàn toàn không để ý gì đến tôi nữa rồi. Hoá ra tôi mới là người bị bỏ lại! Có đôi chút chạnh lòng khi thấy thằng bé dễ dàng thoát khỏi thế giới của hai bố con để thoải mái xâm nhập vào thế giới vốn dĩ của nó. Thật khó tin là chỉ mới gần đây thôi (khi thằng bé nhỏ hơn một chút), nó đã từng quấn chặt với tôi bất cứ khi nào, như một con khỉ con quắp chặt vào khỉ mẹ, đi đâu cũng dính lấy tôi. Vậy mà bây giờ nó lại dễ dàng quên tôi đến thế…
Tôi đã dự liệu buổi chạy bộ hôm nay sẽ bị gián đoạn bất cứ khi nào, trong trường hợp ông con bỗng phát hiện ra tôi không ở đấy và khóc ré lên. Tuy vậy, điều đó không xảy ra trên thực tế. Trái lại, tôi thấm mệt khi ông con vẫn còn sung sức chạy nhảy. Khi tôi hoàn thành cự ly 5K, tôi sửng sốt thấy đó là mốc thời gian kỷ lục cá nhân mới, nhanh hơn ba phút so với thời gian nhanh nhất trước kia. Tôi đặt mục tiêu chạy cự ly 5K. Vì xác định có thể sẽ có ít thời gian hơn thường lệ, tôi cũng cố chạy nhanh hơn thường lệ, dù cho tôi không chủ đích chạy vượt một mốc thời gian cụ thể. Đối với một người mới chạy bộ, tôi cho là cự ly quan trọng hơn mốc thời gian. Quan trọng là bạn chạy được ngày càng lâu và ổn định, bền bỉ, thì dần dần bạn sẽ cải thiện được mốc thời gian trước đó. Vì lẽ đó, chỉ có đâu đó một trong mười buổi tập của tôi là luyện tập tốc độ, còn lại tôi dành toàn bộ để tích luỹ cự ly chạy.
Tôi thấy hài lòng khi hôm nay có thể chạy cự ly 5K với mốc thời gian ngắn như vậy. Tuy chưa phải là một thành tích gì đáng để khoe khoang, tôi nhẩm tính rằng nếu cứ cải thiện như vậy thì hết năm nay tôi có lẽ sẽ có thể chạy ở cự ly 10K với thời gian dưới một giờ đồng hồ mà không bị kiệt sức thái quá. Nếu làm được như vậy, đầu năm sau có lẽ tôi sẽ bắt đầu tham gia một giải chạy phong trào nào đó mà không phải lo lắng nếu thành tích của mình quá sức tệ hại, thậm chí là bỏ cuộc. Rốt cuộc thì lý do để ta tham gia một giải chạy đó là để cạnh tranh với người khác và cả cạnh tranh với chính mình. Nếu ta không đạt được một kết quả nào đó khiến ta đủ sức tự hào, hay đơn giản là hài lòng, thanh thản, thì việc chạy ở một giải đấu không thực sự có ý nghĩa. Vì vậy hãy chuẩn bị thật tốt đi đã.
Tức là, như tôi đã nói, tôi kết thúc bài chạy của mình trước khi ông con nhớ ra là cần đến tôi. Thực tế là cu cậu chưa bao giờ nhớ đến điều đó. Chỉ có tôi đang thở dốc và mệt mỏi phục hồi năng lượng sau buổi chạy, sốt ruột chờ ông con chơi vui vẻ ngoài kia. Tôi là người gọi cu cậu về trước, trong khi cu cậu vẫn còn tiếc rẻ.
Cảm giác đạt được một mốc thời gian mới trong chạy bộ là một điều tuyệt vời. Giống như một liều adrenaline tiêm thẳng vào não bộ! Nó khiến ta hưng phấn và trong phút chốc làm ta có cảm giác mọi thứ đều thật xứng đáng. Khi tôi dừng lại, tôi dốc cạn một chai nước suối và vẫn còn thấy thèm vì đã mang đi ít quá.
Cả hai anh em đều ướt sũng mồ hôi. Thằng bé rất thích khi gió mát táp thẳng vào mặt mũi khi chiếc xe vút đi. Vì quá khát, tôi dừng để uống trà đá ở một quán vỉa hè bên đường. Tôi gọi hai cốc lớn, thật đáng ngạc nhiên là con trai tôi uống còn nhanh hơn tôi. Sau đó tôi gọi một cốc lớn khác. Và cũng rất nhanh hết sạch nước.
Vì adrenaline trong tôi vẫn cao sau chạy bộ, tôi hứng chí phóng xe đi dạo một vòng. Tất nhiên là con trai tôi hưởng ứng. Đã quá giờ ngủ nên cu cậu rất thích khi chưa phải về nhà ngay. Tôi đưa nó đi ăn kem trên Bờ Hồ rồi quay về. Tôi sẽ là một ông bố tồi nếu tiếp tục rong ruổi với một đứa trẻ 5 tuổi khi màn đêm sắp kéo đến. Nhưng nếu tôi chỉ có ít ỏi thời gian riêng tư với cậu con trai đang lớn lên từng ngày của mình, tại sao tôi không thể cho nó một vài trải nghiệm đầu tiên về sự tự do và hoang phí của cuộc sống về đêm mà rất nhanh nó sẽ quay cuồng trong đó chứ?
Không phải khoe khoang, nhưng dường như lần cuối tôi tự do đi dạo đêm với một đứa con trai nào đó như thế này là với thằng bạn thân duy nhất của tôi đâu đó một vài thiên nhiên kỷ trước. Kể từ khi nó định cư bên Nhật, tôi hiếm có trải nghiệm bằng hữu nào chia sẻ được những gì từng có. Kể từ khi lập gia đình và có con, tôi thà chọn ít giao tiếp xã hội còn hơn bỏ thời gian cho gia đình. Vả lại, tôi cũng đâu phải người quảng giao gì cho cam. Kết quả là nếu không phải trong những tình huống bắt buộc, phần lớn thời gian buổi tối (và đêm) của tôi hầu hết chỉ để hẹn hò với vợ và sau đó là lo toan bỉm sữa của bọn nhỏ. Tôi không nghĩ đó là sự chuẩn mực hay cao quý gì đáng để phô trương. Chỉ có điều tôi luôn cảm thấy trong một quỹ thời gian hàng ngày thông thường, ta dường như chưa bao giờ dành được đủ cho những người gần ta nhất, vậy mà có những người vẫn có thể chia sẻ cho mọi cộng đồng xã hội bên ngoài. Đó hẳn là một tài năng hiếm người sở hữu được.
Tôi rất vui khi con trai tôi, kể từ khi nó đến, dần trở thành một người bạn của tôi theo một ý nghĩa nào đó. Đứa trẻ là nó xoa dịu đứa trẻ cô đơn trong tôi. Đồng thời đứa trẻ là nó cũng trao cho tôi một cơ hội để trở thành một người đàn ông tốt hơn.
Có con là cơ hội để ta trở nên tốt hơn. Trong cuộc đời không nhiều cơ hội như vậy đâu, tin tôi đi. Đó chỉ là cơ hội, tức là không đảm bảo chắc chắn ta sẽ tốt hơn, nhưng ít nhất là có cơ hội.
Tôi không biết sau này nó có còn nhớ đến ngày hôm nay, đến những kỷ niệm riêng tư mà gần gũi, những điều giản dị như một chuyến đi dạo đêm quanh thành phố mà nó và ông bố là tôi đã làm cùng nhau hay không. Về phần mình, tôi chỉ có thể cố gắng dành thêm nhiều sự riêng tư hơn nữa cho nó khi có thể.
Trước khi mọi sự quan tâm trong đời nó dành trọn vẹn cho một cô bé nào đó. Rất sớm nữa thôi, phải không nào.
July 16, 2023 Leave a comment